Seizoensafhankelijke depressie: winterdepressie en zomerdepressie.
De seizoensafhankelijke depressie (Seasonal Affective Depression, SAD) is een vorm van depressie die minimaal twee jaar achtereen in hetzelfde seizoen terugkeert. Ongeveer 4 tot 6% van de bevolking heeft last van een seizoensafhankelijke depressie. Andere namen voor de seizoensgebonden depressie zijn winterdepressie, zomerdepressie, lente dip en seizoensgebonden depressie. Vaak realiseren mensen zich niet dat ze lijden aan een winterdepressie of zomerdepressie, omdat deze na een paar maanden alweer overgaan. En zeker in de winter is het niet vreemd om wat vaker thuis te blijven en minder sociaal te zijn. Het is een gemiste kans, omdat SAD goed te behandelen is.
De seizoensafhankelijke depressie wordt gezien als een stemmingsstoornis die in een bepaald seizoen in het jaar op komt zetten en tijdens de andere seizoenen niet meer aanwezig is. Om de diagnose voor SAD te krijgen moet iemand tenminste twee jaar achtereen tijdens hetzelfde seizoen depressief zijn terwijl er tijdens de rest van het jaar geen sprake is van een depressieve episode.
Bij Barends Psychology Practice, wordt depressie behandeld. Meld je hier aan om direct een afspraak te maken. De eerste sessie is gratis en vrijblijvend. Afhankelijk van de zorgverzekeraar kan jouw behandeling (deels) vergoed worden.
Seizoensafhankelijke depressie – symptomen.
De kenmerken van de seizoensafhankelijke depressie komen veel overheen met die van een normale depressieve episode. Dit zijn de overlappende kenmerken tussen die van een depressieve stoornis en een seizoensafhankelijke depressie:
- Je vrijwel de hele dag depressief voelen, bijna iedere dag.
- Geen interesse meer hebben in dingen die je voorheen leuk vond om te doen.
- Verlies van energie. Je futloos voelen.
- Je hopeloos voelen.
- Veranderingen in eetlust, slaapbehoefte en/of gewicht.
- Concentratieproblemen.
- Gedachten aan zelfmoord.
Naast de meer algemene kenmerken voor SAD zijn er ook verschillende symptomen voor mannen en vrouwen, en ook voor het type SAD: winterdepressie of zomerdepressie. Een verklaring voor deze verschillen kan gevonden worden in het feit dat er in de winter minder zonlicht is (de dagen zijn korter) dan in de zomer. En met de langere en warmere dagen in de zomer is iedereen om je heen vrolijk. Een verklaring voor de verschillen tussen mannen en vrouwen kan gevonden worden in de verschillen in hormoonhuishouding tussen mannen en vrouwen. Hier volgt een kort overzicht van de verschillen:
Verschillen in symptomen winter vs. zomer
Winter:
- Futloosheid en moeheid.
- Het gevoel hebben dat je armen en benen 10 keer zwaarder zijn dan ze in werkelijkheid zijn.
- Moeite hebben met sociale interactie.
- Liever alleen willen zijn.
- Prikkelbaarheid en/of overgevoeligheid zijn voor afwijzing.
- Veranderingen in eetlust (vaak gewichtstoename).
- Teveel slapen.
Zomer:
- Je depressief voelen.
- Gewichtsafname.
- Weinig eetlust.
- Angst of agitatie.
- Moeite met slapen (in- of doorslaap problemen).
(Advertentie. Scroll naar beneden voor meer informatie.)
Verschillen in symptomen – Vrouwen vs. Mannen.
Vrouwen hebben vaker dan mannen last van:
- Zichzelf de schuld geven.
- Je waardeloos, zielig en somber voelen.
- Je angstig en nerveus voelen.
- Praat graag over wanhoop en ‘twijfelen aan jezelf’.
- Moeite hebben bij het aangeven van je grenzen.
- Gevoel hebben dat je geremd wordt.
- Conflictvermijding.
- Eten, vrienden en “liefde” gebruiken als zelfmedicatie.
Mannen hebben vaker dan vrouwen last van:
- Anderen de schuld geven.
- Je prikkelbaar, boos voelen en een opgeblazen ego hebben.
- Je op je hoede voelen en argwanend zijn.
- Niet praten over wanhoop of ‘twijfelen aan jezelf’.
- Wil graag de controle over de situatie behouden.
- Agitatie en rusteloosheid.
- Creëren van conflicten.
- Sport, alcohol en seks gebruiken als zelfmedicatie.
Waardoor wordt de seizoensafhankelijke depressie veroorzaakt?
Het is tot op heden nog steeds onduidelijk wat seizoensafhankelijke depressie nu precies veroorzaakt, maar er zijn een aantal factoren die SAD kunnen triggeren of (deels) veroorzaken:
- Circadiane ritme (biologische klok): de kortere dagen tijdens de winter maken het erg lastig voor jouw lichaam om genoeg zonlicht te krijgen. Zonlicht is nodig om bepaalde biologische processen zoals stemming, eetlust, slaapbehoefte, energie niveau en spijsvertering in goede banen de leiden [1]. Als het circadiane ritme verstoord is dan kan dat leiden tot seizoensafhankelijke depressie symptomen. Een iets gedetailleerde blik leert ons dat zonlicht invloed heeft op de hormonen en chemicaliën in onze hersenen (denk hierbij aan melatonine en serotonine).
– Melatonine heeft weer invloed op jouw slaap. Wanneer het donker is dan maakt de epifyse (pijnappelklier) melatonine aan en dat zorgt voor een slaperig gevoel. Wanneer het licht is wordt er minder melatonine aangemaakt. Sponsor of publication: Insta Story saver – best anonymous Stories saver for Insta community Helaas wordt er bij sommige mensen tijdens de wintermaanden teveel melatonine aangemaakt, waardoor de mensen SAD klachten krijgen zoals futloosheid en moeheid.
– Serotonine beïnvloedt stemming, eetlust en slaap. Wanneer er minder zonlicht aanwezig is wordt er minder serotonine aangemaakt. Tijdens de wintermaanden kun je dan een tekort aan serotonine hebben, waardoor je meer SAD klachten krijgt zoals een somber gevoel.
(Advertentie. Scroll naar beneden voor meer informatie.)
Hoe wordt seizoensafhankelijke depressie behandeld?
Mocht je deze SAD symptomen in jezelf herkennen, dan is behandeling aanbevolen. Bij Barends Psychology Practice wordt SAD online behandeld.
Lichttherapie en fluoxetine zijn even effectief bij behandeling van SAD. Lichttherapie liet in de eerste week na start van de behandeling meer vooruitgang zien, vergeleken met fluoxetine. Dit effect verdween weer na een week: na een week waren beide behandelmethoden even effectief [2].
Lichttherapie, Cognitieve gedragstherapie (CGT) of een combinatie hiervan zijn effectieve behandelmethoden voor winterdepressie en zomerdepressie. Alleen CGT of in combinatie met lichttherapie lieten betere lange termijneffecten zien: een jaar na de behandeling was er significant minder vaak sprake van een terugval, was er geen sprake meer van SAD of in ieder geval niet zo hevig als bij degene die alleen lichttherapie als behandelmethode hadden [3]. De lichtdozen die nodig zijn voor lichttherapie zijn over te verkrijgen. Deze lichtdozen werken als vervanging voor zonlicht.
Antidepressiva wordt ook wel eens voorgeschreven, maar die zijn op de langere termijn niet beter dan placebo. Voor meer informatie over antidepressiva verwijs ik je naar: hulp bij depressie.
Literatuur voor deze pagina
- [1] Wehr, T. A., et al., 2001. A circadian signal of change of season in patients with seasonal affective disorder. Arch Gen Psychiatry, 58, 1108-1114.
- [2] Lam, R. W., 2006. The Can-SAD Study: A randomized controlled trial of the effectiveness of light therapy and fluoxetine in patients with winter seasonal affective disorder. Am J Psychiatry, 163, 805-812.
- [3] Rohan, K. J., et al., 2004. Cognitive-behavioral therapy, light therapy, and their combination in treating seasonal affective disorder. Journal of Affective Disorders, 80, 273-283.