Wat is een psychotische depressie?
Met een psychotische depressie wordt een depressieve stoornis vergezeld door één of meerdere psychotische kernmerken bedoeld. Met psychotische kenmerken worden hallucinaties (stemmen horen of het ruiken/zien van dingen) of wanen (overtuigd zijn dat je waardeloos bent, je faalt of schuldig bent van iets, terwijl het tegendeel overduidelijk waar is) bedoeld. De helft van de mensen met een psychotische stoornis heeft meer dan één waan. Mensen met een psychotische depressie hebben vaak aan depressie gerelateerde hallucinaties en wanen. Vaak hebben ze het gevoel dat anderen hun gedachten kunnen horen, of dat hun gedachten eigenlijk die van iemand anders zijn. Hoewel de meeste mensen met een psychotische depressie weten dat hun gedachten niet realistisch zijn, schamen ze zich er vaak wel voor en proberen ze dit te verbergen voor anderen.
Een psychotische depressie kan voorkomen in de context van een depressieve stoornis of een bipolaire stoornis en is erg lastig te diagnosticeren, omdat veel kenmerken van een psychotische depressie erg lijken op die van een schizo-affectieve stoornis of andere depressieve stoornissen. Daarom is het erg belangrijk om een afspraak te maken met een psychiater als je het gevoel hebt dat je last hebt van een psychotische depressie.
Symptomen
Mensen met een psychotische depressie hebben naast de kenmerken van een depressieve stoornis ook last van één of meerdere psychotische kenmerken, zoals wanen en hallucinaties. Er is vaak sprake van:
- prikkelbaarheid of woede.
- veranderingen in eetlust (gewichtsverlies of toename).
- terugtrekken van sociale activiteiten.
- veranderingen in slaaphygiëne: teveel slapen of moeite hebben met inslapen.
- verminderd plezier in activiteiten die voorheen leuk bevonden werden.
- gevoelens van waardeloosheid of schuld.
- concentratieproblemen.
Ook is er sprake van tenminste één van de volgende kenmerken:
- Hallucinaties: het zien, horen of ruiken van dingen die er niet zijn. Het komt voor dat je stemmen hoort zeggen dat je waardeloos bent of die je opdrachten geven. Ook kan het voorkomen dat je dingen ruikt die niemand anders kan ruiken en dat je ervan overtuigd bent dat anderen je iets willen aandoen. Ook komt het voor dat je een bekende ziet zitten in een kamer, terwijl je de enige in die kamer bent.
- Wanen: het hebben van onrealistische gedachten en angsten. Je kunt er bijvoorbeeld van overtuigd zijn dat je achterna gezeten wordt door sluipmoordenaars of aliens, of dat je afgeluisterd wordt. Ook kan het voorkomen dat je ervan overtuigd bent dat je een moord gepleegd hebt, terwijl niets van deze dingen daadwerkelijk plaatsvindt of heeft gevonden.
Noot: het is ook mogelijk om positieve hallucinaties/wanen te ervaren. Deze mensen hebben bijvoorbeeld het idee dat iedereen verliefd op hen is, of hen aardig vindt. Ze kunnen het idee hebben dat ze bepaalde uitvindingen gedaan hebben, in het geheim bezocht worden door beroemdheden, etc.
Oorzaken
Momenteel is het nog onduidelijk waar dit type depressie door wordt veroorzaakt, maar mensen lopen meer risico om dit te ontwikkelen als een eerstegraads familielid (biologische ouder, zus of broer) ooit een depressieve episode heeft gehad.
Psychotische symptomen lijken zich eerder te ontwikkelen na meerdere depressieve episoden zonder psychose.
Nadat iemand een psychotische depressie heeft meegemaakt, neemt de kans op het ervaren van psychotische kenmerken bij iedere nieuwe depressieve episode alleen maar toe.
Tussen de 20 en 40 jaar is de kans het grootst dat iemand te maken krijgt met een dergelijke depressieve episode. Gemiddeld krijgt iemand met deze stoornis tussen de 4 en 9 psychotische episodes, waarbij de meeste episodes niet langer duren dan 24 maanden.
(Advertentie. Voor meer informatie, scroll verder.)
Behandeling
Er is nog maar weinig onderzoek gedaan naar de effecten van PTSS behandeling bij mensen met psychotische depressies, omdat er een onterechte angst bestaat dat PTSS behandeling de frequentie en intensiteit van de psychoses zou doen toenemen. Een pilotstudy van Van der Gaag, echter, laat zien dat PTSS behandeling (middels EMDR) er juist voor zorgt dat de psychoses ofwel uitblijven ofwel significant verminderen.
Vaak werkt een combinatie van antipsychotica en antidepressiva goed tegen de symptomen. Een andere behandeloptie is electroconvulsietherapie, maar deze methode is erg omstreden en wordt door veel mensen als beschadigend gezien.
Zowel Electroconvulsietherapie als medicatie richten zich voornamelijk op het verminderen van de kenmerken en niet op de oorzaken van het probleem.