Omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis

Borderline persoonlijkheidsstoornis feiten /omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis.

Borderline persoonlijkheidsstoornis feiten.


Borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een lastige psychische stoornis om mee te leven. Omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis vereist volharding, geduld, rust, een gezond ritme en een goede vriend of therapeut waar je je toe kunt richten als je het moeilijk hebt. Zonder deze ingrediënten kan omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis erg lastig en beschadigend zijn (denk aan relaties en automutilatie).
Deze pagina gaat over hoe mensen het beste kunnen omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis en die eerst zelf willen proberen om borderline onder controle te krijgen, voordat ze professionele hulp inschakelen. Afhankelijk van de ernst van de BPS klachten, kunnen deze tips effectief zijn als je de instructies volgt. Toch is professionele hulp met klem aanbevolen, omdat behandeling van borderline persoonlijkheidsstoornis bewezen effectief is en het ook helpt bij crisis situaties.
NOOT: mocht je suïcidale gedachten hebben om jezelf wilt beschadigen, dan raad ik je met klem aan om je te richten tot een psychiater, psycholoog of je huisarts!!
 

 

Bij Barends Psychology Practice wordt borderline persoonlijkheidsstoornis behandeld. Meld je hier aan om een eerste gratis online sessie in te plannen. (Afhankelijk van jouw zorgverzekering kan het zijn dat behandeling (deels) vergoed wordt).

 
 
Ga naar:

 

Automutilatie (zelfbeschadiging) verminderen:

Voor de meeste mensen geldt dat omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis begint bij het reduceren van zelfbeschadigingsgedrag en zelfmoordpogingen.

  • Mensen met BPS beschadigen zichzelf om hun emoties te reguleren, om hun pijn te uiten of om zichzelf te straffen. Zelfbeschadiging zorgt voor fysieke pijn, waardoor de emotionele pijn (verdriet, somberheid, schuld, schaamte, leegte, woede en zelfhaat) minder gevoeld wordt. Op de korte termijn lijkt zelfbeschadiging effectief bij het verminderen van de emotionele pijn. Maar op de lange termijn komt de emotionele pijn terug. Dit zorgt ervoor dat men zich opnieuw gaat beschadigen. Zelfbeschadiging is geen oplossing: het zorgt voor littekens, zorgt hoe dan ook voor pijn, kan erg gevaarlijk zijn en kan voor schuldgevoelens en schaamte zorgen. Ook isoleren deze mensen zich vaker, waardoor de ernst van de symptomen weer toeneemt.
  • 75% van de mensen met BPS onderneemt een zelfmoordpoging, waarvan 10% zelfmoord plegen (vaak voordat ze 40 zijn) [1], [2]. Mensen met een depressieve stoornis of een middelenmisbruikstoornis naar BPS zorgt voor meer en ernstigere zelfmoordpogingen [1]. Wanneer er sprake is van seksueel misbruik in de jeugd, dan is er vaak sprake van meer zelfmoordpogingen [3]. Mensen die zelfmoordpogingen ondernemen willen op dat moment ook echt dood gaan. Sommige professionals, daarentegen, denken dat het ondernemen van zelfmoordpogingen ook een schreeuw om aandacht kan zijn, maar dit wordt weer tegengesproken door andere professionals.
  •  
    Wat kan iemand doen om zelfbeschadiging te verminderen?

    • 1. Neem iemand in vertrouwen:

      Praten over jouw geheim is eng en zorgt voor opluchting tegelijkertijd. Probeer iemand te vinden die je 100% vertrouwt, iemand die je respecteert. Denk aan een vriend, leraar of kennis. Praat (of email, bel etc.) met diegene over jouw gevoelens en de situaties die ervoor zorgen dat je aan zelfbeschadiging gaat doen (probeer de details van de zelfbeschadiging achterwege te laten). Laat anderen weten of je een luisterend oor wilt of dat je advies wilt hebben. Realiseer je wel dat de andere persoon gechoqueerd, bang, boos of bezorgd om je kan zijn. Dit zijn normale reacties en je zult ze niet leuk vinden. Maar geef diegene die je vertrouwd wat tijd om alles te verwerken dat je hem verteld hebt. Uiteindelijk is een belangrijke stap die je moet nemen als je wilt omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis dat je er met anderen over praat. Isolatie en BPS zijn een slechte combinatie.

    • 2. Herken je triggers:

      Welke gevoelens en situaties zorgen ervoor dat je jezelf wilt of gaat beschadigen? Schrijf deze triggers op, omdat dit het gemakkelijker maakt om gezonde alternatieven te ontwikkelen. Probeer deze triggers in het begin uit de weg te gaan en kijk of je effectief alternatieve gedragingen kunt vinden die de impact van die triggers op jou reduceren (in geval je toch in aanraking komt met die triggers). Bijvoorbeeld, als het verliezen van een discussie je een waardeloos gevoel geeft, probeer dan uit discussies te blijven, en probeer tegelijkertijd over discussie technieken te lezen. Als het gebruiken van drugs ervoor zorgt dat je eerder over gaat tot zelfbeschadiging, probeer dan weg te blijven van drugs.

    •  
      (Advertentie. Scroll naar beneden voor meer informatie.)


       

    • 3. Ga op zoek naar copingmechanismen:

      Stoppen met zelfbeschadiging zonder alternatief gedrag zul je waarschijnlijk snel weer terugvallen op zelfbeschadiging. Probeer daarom deze stappen in de genoemde volgorde om de kans te verkleinen dat je terugvalt op oud gedrag (namelijk zelfbeschadiging):

        (a) verminder de schade die wordt veroorzaakt door zelfbeschadiging (snij minder diep, bijvoorbeeld),
        (b) vervang zelfbeschadigende gedragingen door gezondere alternatieven (bijvoorbeeld: schrijf met een rode stift op je huid of span een elastiek om je arm en trek er hard aan),
        (c) richt je zelfbeschadigende neigingen op voorwerpen (denk aan het kapotmaken van ijsklontjes en kussens), en
        (d) leid jezelf af (probeer onder de mensen te blijven; speel een spelletje; luister naar muziek; ga sporten). Jezelf afleiden maakt het gemakkelijker voor je om weg te blijven bij die lastige gevoelens die ervoor zorgen dat je in jezelf wilt gaan snijden etc.
    • 4. Zoek professionele hulp:

      Een therapeut of psychiater die gespecialiseerd is in Dialectische gedragstherapie kan het aantal zelfmoordpogingen en de keren dat je aan automutilatie doet significant terugdringen [4]. Daarnaast kan een therapeut of psychiater er samen met jou achter komen wat jou ertoe brengt om je te gaan snijden en dergelijke. Veel mensen met BPS hebben veel traumatische ervaringen meegemaakt in het verleden en die kunnen zorgen voor zelfbeschadigingsgedrag. Helaas zijn de connecties tussen traumatische gebeurtenissen en zelfbeschadiging lastig zelf te leggen.

     
    LET OP: Zeker als je het idee hebt dat deze stappen bij jou niet helpen (of genoeg zijn) is het verstandig om je te richten tot een therapeut of psychiater. Als deze stappen voor jou werk werken, dan is het toch verstandig om professionele hulp in te schakelen, omdat een therapeut en psychiater je ook door de crisismomenten kunt begeleiden. Deze stappen en tips kunnen het zelfbeschadigingsgedrag verminderen, maar ze nemen niet de onderliggende triggers weg. Deze kunnen nog steeds worden geactiveerd als je ermee in aanraking komt. Omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis gaat via een lange en hobbelige weg.
     
     

    Omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis – copingvaardigheden.

    Hier zijn een aantal tips die het omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis gemakkelijker maken door de impact van de BPS symptomen te verminderen. Houd rekening met het feit dat professionele behandeling altijd beter is dan zelf een oplossing willen vinden, omdat professionals getraind zijn in een borderline persoonlijkheidsstoornis behandeling.

    • Ga gezond eten en leven:

      Wanneer jouw lichaam niet weet wanneer je gaat eten of slapen, dan kan je gemakkelijk humeurig worden. Een slecht humeur vergroot de kans dat je negatief reageert op anderen. Moeheid in de ochtend vergroot ook de kans op een woede-uitbarsting of een andere emotionele reactie. Gezond eten en leven helpt iemand met borderline persoonlijkheidsstoornis meer stabiel worden in humeur, emotie, gevoelens en gedrag. Door te slapen en eten op gezette tijden kan jouw lichaam zich mentaal en onbewust voorbereiden. Dit verkleint de kans op verkeerde, negatieve reacties, vermindert de hevigheid van de emotionele reacties en vergroot de kans op een goede nacht. Let wel, jezelf een gezond slaappatroon aanwennen duurt een paar weken, omdat je lichaam moet wennen aan het nieuwe ritme.

    • Luister naar je gevoelens:

      Mensen met BPS hebben vaak problemen met het herkennen van hun eigen emoties en het achterhalen waar deze emoties vandaan komen. Een goede manier om dit te oefenen is door je ogen te sluiten en jezelf de volgende vraag te stellen: “Hoe heb ik me de afgelopen twee uur gevoeld?”. Als je wat spanning in je lichaam voelt, vraag jezelf dan af waar deze spanning vandaan kan komen (bijvoorbeeld: ik voel spanning in mijn lichaam, omdat ik boos ben). Het kan gerelateerd zijn aan je gevoelens en emoties. Wanneer je weet waar je gevoelens vandaag komen, kun je jezelf de vraag stellen: “Waarom voel ik me zo?” om erachter wat nu precies deze gevoelens heeft veroorzaakt. Probeer zo specifiek mogelijk te zijn. Dus niet: “Ik ben boos op mijn vriend”. Maar: “Ik ben boos op mijn vriend, omdat hij mij alweer is vergeten op te halen”. Op deze manier begrijp je beter waarom je boos bent, en in dit geval realiseer je je dat je boos bent op het gedrag van je vriend en niet op je vriend als persoon. Probeer jezelf niet te veroordelen omdat je bepaalde gevoelens hebt.

    •  
      (Advertentie. Scroll naar beneden voor meer informatie.)


       

    • Herken welke emoties je als eerste had:

      Mensen met BPS raken vaak overmand door hun emoties. Ineens hebben ze zoveel verschillende emoties tegelijkertijd, dat het lastig is om te zien welke emotie bij welke gedachte of gevoel hoort. Door overmand zijn door emoties is het lastiger om weer kalm te worden. Door je emoties te analyseren (waarom raakte je van streek? Welke emotie had je op dat moment? Welke andere gedachten kreeg je nadat je van streek raakte? En welke emoties horen bij die gedachten?
      Een voorbeeld: jouw vriend neemt de telefoon niet op. Dit zorgt voor irritatie en woede. Gedachten komen naar boven als: hij wil niet met me praten (verdriet). Hij vind me niet leuk (verdriet, depressief). Misschien wil hij me wel verlaten (angst, nervositeit, verdriet, depressief, paniek). Misschien gaat hij vreemd (woede, van streek zijn, angst, depressief).
      Door de situatie te analyseren is het gemakkelijk om de emoties bij de gedachtes te krijgen. Richt je vervolgens op de emoties die bij de eerste trigger (hij neemt zijn telefoon niet op) horen, en probeer de andere gedachten, gevoelens en emoties die daarna kwamen te negeren. Dit zal je helpen bij het kalmeren.

    • Vergroot de onzekerheidstolerantie:

      Mensen die moeite hebben met onzekerheid, maken zich meer zorgen en raken sneller en vaker in paniek over dingen die het eigenlijk niet waard zijn. In het hierboven genoemde voorbeeld over de vriend die zijn telefoon niet opnam: misschien was hij druk bezig op dat moment. Misschien stapte hij net uit de bus, betaalde hij net een rekening of was hij bezig met het typen van een email. Mensen die moeite hebben met onzekerheid zullen op zoek gaan naar verklaringen die wat meer houvast bieden (die de onzekerheid wegnemen). Helaas is (potentiële) verlatingsangst in combinatie met weinig tolerantie voor onzekerheid een dodelijk recept voor paniek, piekeren en overmand worden door emoties. Deze combinatie zorgt er bij mensen met borderline vaak voor dat ze denken aan doemscenario’s (hij gaat vreemd; hij wilt de relatie verbreken).

      Wat kun je eraan doen?

      Maak een lijstje met mogelijke verklaringen voor (in dit geval) de vraag waarom jouw vriend de telefoon niet opnam. Scoor ze aan de hand van waarschijnlijkheid. Een tip: probeer uit te zoeken wat jouw grootste angst is (hij zal mij verlaten) en test of die angst uitkomt. Laten we dit een hypothese noemen. In alle waarschijnlijkheid is de kans erg klein dat jouw vriend je zal verlaten nu hij zijn telefoon niet opneemt, dus kun je dit een veilige hypothese noemen. Vervolgens kijk je of deze hypothese waar is of niet. Op basis van dit antwoord kun je vervolgens concluderen dat jouw reacties (zeer waarschijnlijk) buitenproportioneel waren. Omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis houdt in dat je bepaalde hypothesen test die zorgen voor paniek, angst, oncontroleerbaar piekeren of je een depressief gevoel geven. Op deze manier zie je dat jouw angst onrealistische zijn en niet uitkomen. LET WEL: ga deze hypothesen niet in je eentje testen. Raadpleeg hierbij altijd een therapeut of psychiater. Als zo een experiment verkeerd gaat, dan voel je je eerder slechter dan beter.

    • Gebruik zelfspraak op een positieve manier:

      Vertel jezelf dat jouw partner van je houdt, dat hij bij je is om wie jij bent. Soms helpt het om je partner om een lijstje te vragen met 10 dingen die hij mooi, leuk, uniek vindt aan je. Positieve zelfspraak zorgt ervoor dat mensen zich over het algemeen positiever over zichzelf voelen en dat zorgt voor betere prestaties en een beter humeur. De beste atleten in de wereld gebruiken zelfspraak om tot betere prestaties te komen, dus waarom zou jij het niet een kans geven?

    • Reageer niet direct op anderen:

      Direct reageren op anderen (wanneer ze iets zeggen, emailen of vragen) vergroot de kans dat jij vanuit je emotie reageert in plaats van vanuit je verstand. Een emotionele reactie wordt vaak gevoed door iemands persoonlijke behoeften, verlangens en angsten. Het is deze behoeften, verlangens en angsten die kunnen leiden tot verkeerde aannames en miscommunicatie. Door een vertraagde reactie in te bouwen geef je jezelf wat meer tijd om na te denken en verklein je de kans dat jouw emoties de overhand in de reactie krijgen. Voor sommige mensen werkt het om de vraag even kort te herhalen alvorens ze antwoord geven, of om te checken of ze de vraag goed begrepen hebben. Dit geeft je net 3 seconden extra om na te denken (voorbeeld: “Dus als ik je goed begrepen heb dan bedoel je….”). Ook is het verstandig om eerst na te gaan of jouw reactie emotioneel geladen is en indien ja, hoe je je antwoord kan formuleren zonder emotionele lading. En in geval van ingrijpende veranderingen wacht altijd minimaal 1 week alvorens je een knoop doorhakt. En praat erover met mensen die je vertrouwt. Onthoud: mensen die jij vertrouwt hebben het beste met je voor, dus neem hun mening serieus. En tot slot: analyseer je eigen gevoelens (zie hieronder).

    • Analyseer jouw gevoelens.

      Voor mensen met BPS is het lastig om hun eigen gevoelens te identificeren. Omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis wordt gemakkelijk wanneer je je eigen gevoelens kunt herkennen. Jouw gevoelens beïnvloeden namelijk de manier waarop je reageert. Als je je depressief of verdrietig voelt, dan reageer je waarschijnlijk anders dan wanneer je je blij of boos voelt. Probeer te achterhalen waar deze gevoelens vandaan komen (denk aan de stap hierboven: achterhaal welke emoties als eerst kwamen). Als contact met bepaalde mensen zorgt voor irritatie of verdriet, dan is het wellicht een goed idee om contact met deze mensen te vermijden voordat je (bijvoorbeeld) een vergadering in gaat of je naar je vriend gaat. Door bepaalde triggers weg te nemen, maak je het leven een stukje gemakkelijker voor jezelf. Vergeet niet om deze triggers te benoemen in therapie.

    • Ga op zoek naar kalmerende activiteiten of gedragingen:

      Omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis vraagt om moeite doen, tijd en geduld. Wanneer je overmand bent door emoties, dan voelen seconden als uren en lijkt het eeuwen te duren alvorens je tot rust gekomen bent. Daarom is het belangrijk om op zoek te gaan naar dingen die ervoor zorgen dat je kalmer wordt, om zo de tijd te doden wanneer je zenuwachtig, nerveus, boos of angstig bent. Kalmerende activiteiten en gedragingen kunnen letterlijk alle dingen zijn die jezelf of anderen geen schade berokkenen.

    • Stel jezelf bloot aan lastige ervaringen:

      Deze stap kan een erg lastige zijn. Denken aan lastige ervaringen zorgt voor negatieve gevoelens en emoties. Vaak proberen mensen deze te vermijden. Echter, door jezelf bloot te stellen aan deze lastige ervaringen verminderen de negatieve gevoelens en emoties in hevigheid. LET WEL: ga niet handelen naar deze negatieve emoties en gevoelens. Je zult zien dat ze vanzelf wegebben binnen 10 minuten (soms wat langer). Als je het gevoel hebt dit niet zelf aan te kunnen, schakel dan een therapeut of psychiater in.

    Omgaan met borderline persoonlijkheidsstoornis is niet iets dat je zo nu en dan eens kunt doen. Het is een voltijds baan en vereist volharding, geduld en een heleboel oefening. Als je merkt dat bepaalde stappen wat lastig gaan, neem dan direct contact met me op voor meer help.
     
     

    Literatuur gebruikt voor dit artikel:

  • [1] Black, D. W., Blum, N., Pfohl, B., & Hale, N., 2004. Suicidal behaviour in borderline personality disorder: prevalence, risk factors, prediction, and prevention. Journal of Personality Disorders, 18, 226-239.
  • [2] Paris, J., and Zweig-Frank, H., 2001. A 27-year follow-up of patients with borderline personality disorder. Comprehensive Psychiatry, 42, 482-487.
  • [3] Soloff, P. H., Lynch, K. G., & Kelly, T. M., 2002. Childhood abuse as a risk factor for suicidal behaviour in borderline personality disorder. Journal of Personality Disorders, 16, 201-214.
  • [4] Giesen-Bloo, J., van Dyck, R., Spinhoven, P., van Tilburg, W., Dirksen, C., van Asselt, T., Kremers, I., Nadort, M., & Arntz, A., 2006. Outpatient psychotherapy for borderline personality disorder randomized trial of schema-focused therapy vs transference-focused psychotherapy. Arch Gen Psychiatry, 63, 649-658.
  •