Sociale angststoornis / sociale fobie uitgelegd.

Sociale angst (ook wel bekend als sociale fobie) wordt vaak verward met verlegenheid. Maar verlegenheid en sociale angst zijn twee verschillende dingen. Verlegenheid is een persoonlijkheidstrek en gaat vaak niet gepaard met de negatieve emoties en gevoelen die je wel bij sociale angststoornis ziet. Hoewel veel mensen met sociale angststoornis verlegen zijn, is verlegenheid geen vereiste om sociale angststoornis te krijgen. Maar wat is sociale angst (en sociale angststoornis) dan als het geen verlegenheid is? Op deze pagina wordt sociale angst nader bekeken.

Bij Barends Psychology Practice wordt behandeling voor sociale angst aangeboden. Boek meteen een eerste, gratis en geheel vrijblijvende, sessie: meld je hier aan. (Afhankelijk van de zorgverzekeraar kunnen sommige behandelingen vergoed worden). 

Ga naar:

Wat is sociale angststoornis / sociale fobie?

Sociale angststoornis is een angststoornis waarbij iemand een buitensporige angst heeft voor sociale situaties. Overmatig bewustzijn van jezelf, intense nervositeit en angst is het resultaat van de angst om bekeken, bekritiseerd of veroordeeld te worden door anderen. Iemand met sociale angst is vaak bang om fouten te maken, om er slecht uit te zien, zichzelf voor schut te zetten of om zichzelf te vernederen in het bijzijn van anderen. Het vermijden van sociale situaties of een gebrek aan sociale vaardigheden kan deze angst vergroten. Dezelfde angst kan iemand ook onzeker maken en er zelfs voor zorgen dat iemand meer fouten of gênant momenten (mee)maakt. Deze negatieve ervaringen zorgen ervoor dat iemand sociale situaties vermijdt of ze ondergaat met hevige stress. Sociale angststoornis heeft een negatieve impact op iemands dagelijks leven. In het ergste geval wekt sociale angst paniekaanvallen op.

Omdat niet iedere sociale situatie vermeden kan worden, ontwikkelen mensen met sociale angst vaak bepaalde veiligheidsgedragingen: een vriend meenemen naar een feestje of altijd je telefoon in je hand hebben. Sommige mensen nemen altijd hun handtasje mee, of bepaalde tabletten (tegen hoofdpijn bijvoorbeeld). Zonder veiligheidsgedrag blijven mensen met sociale angst thuis.

De sociale angst cirkel uitgelegd.

Zonder behandeling kan sociale angst zich ontwikkelen tot sociale angststoornis (sociale fobie)  en je leven op een negatieve manier beïnvloeden. Het probleem met sociale angst is de verstoorde manier van denken. Mensen met een sociale angststoornis hebben verkeerde overtuigingen over sociale situaties. Ook hebben ze een negatieve opvatting over anderen. Deze verkeerde overtuigingen kunnen iemand erg zelfbewust maken, kan ervoor zorgen dat iemand enorm hoge eisen aan zichzelf stelt. Het komt ook vaak voor dat iemand zijn eigen ‘optreden’ achteraf te kritisch beoordeeld (de aandacht ligt dan vaak op het negatieve). Al deze stappen staan beschreven in de sociale angst cirkel. Deze cirkel laat zien hoe sociale angst zichzelf in stand houdt en je eigenlijk in een vicieuze cirkel terecht komt.

(Advertentie. Scroll naar beneden voor meer informatie.)

Om de sociale angst cirkel beter uit te leggen, hier een voorbeeld: 
Aria is een 36 jaar oude vrouw. Zij woont in Dubai, Verenigde Arabische Emiraten. Toen Aria 16 was plaste ze een keer in haar broek van het lachen toen iemand van haar vriendengroep op school een grapje vertelde. Dit was bijzonder gênant. Aria schaamde zich diep. Vanaf dat moment maakten haar vrienden grapjes over dit incident.
Deze ervaring zorgde ervoor dat Aria zich een beetje onzeker voelde als ze bij haar vrienden was: ‘zal ik weer in mijn broek plassen? Heb ik een zwakke blaas?’. Tijdens sociale situaties (in de klas, tijdens de pauzes of op feestjes) probeerde Aria haar lachen in te houden, uit angst voor een nieuwe natte broek. Tijdens gesprekken met vrienden of kennissen werd ze stiller en begon ze zich wat meer terug te trekken. Uiteindelijk begonnen mensen wat minder vaak tegen haar te praten, omdat ze zo stil was. Aria dacht dat ze haar oninteressant vonden. Langzaamaan nam de onzekerheid toe.  Ze werd zich meer bewust van haar eigen gedrag tijdens sociale situaties: ‘iedereen houdt me in de gaten’, en wanneer mensen naar haar keken dacht ze: ‘ze praten over me’. Dit zorgde ervoor dat ze zich nog onzekerder ging voelen tijdens sociale situaties. Ze ontwikkelde sociale angst. Ze begon sociale situaties te vermijden, of onderging ze met erg veel stress en angst. Uiteindelijk ging ze alleen nog maar naar een feestje als ze haar handtas mee kon nemen.

• • Haar negatieve overtuigingen over haarzelf: ik ben saai, ik ben oninteressant. Als ik lach plas ik in mijn broek.
  • Ver voor een sociale situatie plaats zou vinden, werd ze erg nerveus en begon ze zich zorgen te maken over wat er zou kunnen gebeuren tijdens zo een sociale situatie.
  • Negatieve automatische gedachten: Ik kan niet met de situatie omgaan. Ik zal in mijn broek plassen als ik lach. Mensen weten dat ik toen in mijn broek heb geplast.
  • Fysieke kenmerken: ze begint te zweten en krijgt een droge keel. Ze bloost wanneer ze vrienden of kennissen ziet. (Soms meldt ze zich met een slecht excuus af voor een feestje of sociale aangelegenheid).
  • Gedurende sociale situaties: haar sociale angst draagt ze overal mee naar toe. Wanneer ze dan toch een keer lacht probeert ze dit direct te onderdrukken. Direct na een lach wil ze gelijk kijken of ze in haar broek heeft geplast. Ook is ze bang om zich voor schut te zetten door iets spontaans te doen, waardoor ze tegenwoordig ook niet meer iets zegt zonder hier lang over na te denken.

(Advertentie. Scroll naar beneden voor meer informatie.)

• Focus op zichzelf: Ik zie er stop uit, ik zweet. Ik ben saai want ik lach haast nooit.
• Toegenomen fysieke kenmerken: zweten, zweethandjes, blozen en gespannen (in de schouders).
• Veiligheidsgedrag: ze vermijdt oogcontact en mensen (zoveel als mogelijk) en trekt zich terug. Vaak gaat ze drinken halen, zodat niemand tegen haar kan praten. Ze gaat vaak naar het toilet om te checken of alles nog goed is. Ze neemt vaak een vriend mee naar een sociale situatie, omdat ze zich daar comfortabel bij voelt (minder onzeker en ze ervaart minder fysieke symptomen). En ze neemt altijd haar handtasje mee.
• Na het sociale evenement: ze analyseert de sociale situatie en richt zich automatisch op de negatieve gedachten.
• Negatieve gedachten: Ik zag er stom uit, ik kon niet met de situaties overweg. Ik heb met niemand gesproken, mensen zullen me wel saai vinden. Volgens mij dachten ze dat ik naar zweet rook, want ze keken vreemd naar me. Volgende keer kan ik maar beter thuis blijven.
  Deze negatieve gedachten versterken haar negatieve overtuigingen over zichzelf (waardoor de cirkel weer opnieuw start bij een volgend evenement).

Aria kwam vast te zitten in de sociale angst cirkel en nu ze 36 is valt het haar op dat ze geen vrienden meer heeft. Ze heeft zich volledig op haar werk gestort. Ze is een paar keer uitgegaan met een man, maar zonder succes. Haar moeder adviseerde Aria naar een therapeut te gaan, maar Aria durft helaas niet de deur uit te gaan. Sinds een paar maanden gaat Aria naar een online therapeut.

Ga naar: