Leven met een narcist.

Leven met een narcist kan erg lastig zijn. Narcisten kunnen je mentaal, emotioneel en fysiek helemaal leegtrekken, mensen een rotgevoel geven en alle aandacht voor zichzelf opeisen. Voor veel mensen is leven met een narcist simpelweg te vermoeiend en zwaar en zullen het contact met de narcist verminderen/afbreken. Voor anderen (collega’s, familieleden of geliefden van een narcist) is dit niet mogelijk. Voor hen is leven met een narcist vaak een nachtmerrie; het egocentrische en impulsieve gedrag van de narcist kan families uiteen trekken, bedrijven failliet laten gaan en zelfs landen een crisis in sturen. De constante drang naar macht en controle zorgt voor een gevoel van hulpeloosheid, machteloosheid en verslagenheid bij mensen.
Gelukkig valt er genoeg te veranderen aan de interactie met de narcist om ervoor te zorgen dat deze minder controle en macht heeft tijdens gesprekken, discussies, onderhandelingen en in relaties. Leven met een narcist houdt in dat je controle krijgt over de situatie, ‘onverwachte’ problemen voor bent en weer kunt genieten van het leven. Deze pagina bespreekt tips en geeft gericht advies, waardoor het leven met een narcist eenvoudiger en minder zwaar wordt. Mocht het lastig zijn om deze tips in praktijk te brengen, neem dan contact met ons op.
 

Voor meer relevante informatie, ga naar:

• Wat is narcisme?
• Narcistische persoonlijkheidsstoornis symptomen.
• Kind van een narcistische ouder zijn, wat nu?
• Narcistische schoonouders hebben.
• Narcistische persoonlijkheidsstoornis test.
• Interessante narcisme feiten.
• Online behandeling voor narcisme
• Terug naar de startpagina.

 

 

Bij Barends Psychology Practice wordt steun en begeleiding geboden aan mensen die leven met een narcist. Meld je hier aan om een gratis introductiesessie te boeken. (Afhankelijk van de zorgverzekeraar kunnen sommige behandelingen vergoed worden).

 
 

Leven met een narcist: de weetjes en tips.

Hier zijn 7 tips en meerdere weetjes die je kunt gebruiken om het leven met een narcist gezonder en productiever te laten zijn.
 

Identificeer het type narcist waarmee je te maken hebt.

Onderzoek laat zien dat er sprake is van twee of drie subtypen van narcisme [2],[3]. De twee subtypen zijn: narcistische kwetsbaarheid en narcistische grootsheid; de drie subtypen worden de: fragiele narcist, grandioze/kwaadaardige narcist en hoog functionerende/exhibitionistische narcist genoemd. De fragiele narcist en narcistische kwetsbaarheid vertonen veel overlap in kernmerken; hetzelfde geldt voor narcistische grootsheid en de grandioze/kwaadaardige narcist. Het derde subtype, de hoog functionerende/exhibitionistische narcist, functioneert goed in de maatschappij en past de narcistische kenmerken op een positieve manier toe [3]. Dit in tegenstelling tot het gedrag van de grandioze en fragiele narcist; zij creëren vaak chaos, functioneren slecht en beschadigen zichzelf en anderen om hen heen uiteindelijk.
 

 
Helaas blijft het narcistische gedrag van het ene subtype niet beperkt tot dat subtype. De narcist past het gedrag aan aan de persoon waarmee deze omgaat en dit hangt veelal van twee factoren af: kan de narcist je gebruiken en hoe dichtbij de narcist sta jij? Als de narcist je nodig heeft (voor een dienst, als tegenwicht, voor salaris) dan is leven met een narcist waarschijnlijk vrij gemakkelijk; de narcist zal aardig en respectvol zijn. Als de narcist niet dicht bij je staat, dan kan deze vrij charmant, vriendelijk en grappig overkomen. Echter, als de narcist je niet nodig heeft of hij de macht over je heeft, dan zal hij je gebruiken of niet meer aandacht dan nodig is schenken.
Degenen die het meest te lijden hebben onder het gedrag van de narcist is degene die dichtbij ze staat, omdat zij getuige zijn van het onvoorspelbare gedrag, de woede-uitbarstingen/theatrale huilbuien en de manipulatieve spelletjes die ze spelen.
Hier volgt een kort overzicht van de verschillen in houding:

Goede vriend of kennis?

Als je een verre vriend of collega bent van de narcist dan kan het zijn dat je hem ziet als vriendelijk, sociaal, charmant en misschien ook wel een beetje intimiderend (verbaal of non-verbaal). De narcist kan erg zelfverzekerd overkomen en het kan zijn dat deze sarcastische/’leuk bedoelde’ grapjes maakt over jouw prestaties. Wanneer je hem beter leert kennen dan zal het opvallen dat hij overredingskracht heeft, zich voor je probeert te winnen en anderen een klein beetje naar beneden haalt. Op dit moment is de narcist waarschijnlijk al bezig met het identificeren van jouw zwakke plekken.
Als je een goede vriend bent, een familielid of zijn partner dan zie je een andere kant. Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis streeft ernaar controle, macht en aandacht te krijgen. Zolang je van pas bent, zal de narcist je respecteren en goed behandelen.
Als je een onderdanig type bent, dan is het aannemelijk dat je weinig problemen zal ervaren in de omgang met de narcist, behalve diens dominante houding. Een onderdanige persoonlijkheid voedt de narcistische persoonlijkheid doordat het hierdoor gemakkelijk is voor de narcist om dominant te zijn.
Andere persoonlijkheidstypen zullen strijd ervaren over macht, aandacht en dominantie. Hierbij komen dezelfde principes op de hoek kijken: geef je de narcist wat hij wil, dan zijn het goede mensen om mee om te gaan. Echter, het moment dat je tegen ze in gaat, dan is de woede bij de narcist waarneembaar en zal je een gedragsverandering waarnemen bij ze. De narcist wil zich superieur voelen ten opzichte van jou, probeert je uit te buiten, ontneemt je de mogelijkheid te genieten van succes (of probeert met de eer te strijken), geeft niet om jouw gevoelens of behoeften en luistert niet naar je.
Als je tegen de narcist in gaat kan deze erg agressief worden (verbaal, non-verbaal, fysiek), meedogenloos en wraakzuchtig. Het kan ook zijn dat de narcist in de slachtofferrol kruipt (huilen, jou betichten van egoïsme; het ontkennen of verdraaien van feiten; en gebruikmaken van gas-lighting en splitten). En daar bovenop komt ook nog eens dat hij constant bewonderd wilt worden!

De romantische partners hebben vaak het meest te lijden. Zij hebben te maken met een continue strijd om de macht, worden veelal overal om bekritiseerd en gekleineerd, ontvangen haast nooit complimenten en moeten de impulsieve gedragingen en gebrekkige lange termijn plannen verdragen. Voor de romantische partner is het leven met een narcist erg zwaar, omdat zij vaak de enige zijn die de echte narcist te zien krijgen (en vaak anderen niet kunnen overtuigen van het nare gedrag van de narcist). De narcist geniet ervan om de romantische partner een schuldgevoel aan te praten en hierdoor dingen gedaan te krijgen van de partner (als tegenprestatie). Waar de narcist 1000 keer kan aangeven te willen scheiden, kan jij het niet 1 keer zeggen of de narcist blijft het tegen je gebruiken en eist excuses. Het toepassen van gas-lighting komt ook veel voor (zie hieronder voor uitleg) om de partner aan zichzelf te laten twijfelen.
NOOT: romantische partners van narcisten klagen vaak over het feit dat de narcist vroeger erg lief, charmant, vrijgevig en romantisch was, maar dat hier nu absoluut geen sprake meer van is. Het is belangrijk om te realiseren dat dit positieve gedrag plaatsvond toen ze de narcist net leerden kennen en ze nog niet dichtbij de narcist stonden.
 
(Advertentie. Voor meer informatie over leven met een narcist, lees verder.)

 

Besef je dat een narcist zelf psychische problemen heeft.

Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis heeft vaak een slechte jeugd gehad; een jeugd met te weinig liefde, aandacht en/of affectie of met teveel complimenten, aandacht en geen kritiek. De woorden ‘te weinig’ en ‘teveel’ zijn erg persoonlijk. De ene persoon heeft behoefte aan veel aandacht terwijl de ander genoeg heeft aan erg weinig aandacht [1]. Als gevolg hiervan kan narcisme zich ontwikkelen. Het tekort aan liefde, aandacht, affectie en zorg kan leiden tot een laag zelfbeeld, depressie en de behoefte om anderen uit te buiten. Het kind leert positieve signalen te wantrouwen en leert niet hoe deze positieve aandacht aan anderen moet geven. Tegelijkertijd neemt het kind het gedrag van ouders over, waardoor het manipulatief gedrag leert gebruiken [1],[3]. Een overschot aan complimenten (en uitblijven van kritiek) kan daarentegen leiden tot een hoge eigendunk en arrogant gedrag waarbij het kind een constante behoefte heeft aan complimenten/adoratie van anderen om het eigen zelfbeeld in stand te houden [1],[3]. ¸
Weten dat de narcist zelf ook problemen heeft verschaft wellicht wat meer duidelijkheid als het gaat om het narcistische gedrag en lukt het beter om hun gedrag in perspectief te plaatsen.

Met andere woorden: leven met een narcist houdt in dat er rekening gehouden moet worden met hun achtergrond en problematiek. Het probleem is vaak dat de narcist zelf niet door heeft dat hij of zij problemen heeft of dit altijd zal ontkennen. Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis confronteren met het feit dat ze zelf ook problemen moeten hebben kan slecht uitpakken en kan voor ruzie zorgen. Met deze informatie in het achterhoofd, hoe kun je het leven met een narcist gemakkelijker maken voor jezelf?
 

Gezonde grenzen aangeven

Als iemand opgroeit in een onveilige omgeving en niet weet wanneer iemand zonder aanleiding aardig of boos is, dan is het logisch dat diegene mensen in het algemeen gaat wantrouwen. De wereld wordt op die manier een onvoorspelbare plek. Voor gezonde mensen is de wereld een voorspelbare plek: als iemand zich op een bepaalde manier gedraagt, dan zullen er geen problemen zijn en ontvangt diegene liefde en aandacht. Voor narcisten kon zelfs normaal gedrag tijdens hun jeugd reden zijn voor straf, afhankelijk van de stemming van de ouders. Met andere woorden: narcisten kregen van huis uit al geen of een slecht raamwerk (regels, normen, waarden en grenzen) mee.
Het is dit slechte raamwerk dat voor problemen zorgt in betekenisvolle relaties en rechtvaardigt (in de ogen van de narcist) veel van het narcistische gedrag. Leven met een narcist kan emotioneel, fysiek en psychisch uitputtend zijn, omdat ze zich ineens tegen je kunnen keren, ze hun plannen ineens kunnen veranderen en geregeld zorgen voor chaos. Ze zijn daarnaast erg bedreven in mind games zonder dat ze zich hier altijd bewust van zijn. Het manipuleren van anderen heeft tot doel iets van diegene te krijgen / zelf beter te worden van de situatie. Of het nu om een gunst gaat of simpelweg controle, aandacht of macht, de narcist wil altijd aan het langste eind trekken.
Daarom is het van belang dat iemand gezonde grenzen aangeeft, een helder raamwerk creëert en zich hieraan houdt. De narcist heeft veel aan deze grenzen, omdat die de narcist vertellen wat wel en niet geoorloofd is. Tegelijkertijd is het belangrijk om consequenties te verbinden aan het overschrijden van grenzen, omdat een grens anders waardeloos is. Zonder heldere grenzen (en duidelijke consequenties) zal de narcist aannemen dat diegene kan doen wat hij of zij wil. Afhankelijk van het subtype kan de narcist reageren met erg veel woede (kwaadaardige subtype) of door in de slachtofferrol te schieten (fragiele subtype) wanneer deze grenzen aangegeven worden. Wees ervan bewust dat dit ook weer manipulatie is en alleen als doel heeft dat de grenzen opgerekt worden. En vaak is het succesvol: mensen passen zich aan aan de grillen van de narcist uit angst, schuldgevoel of om van het gezeur af te zijn.
Als iemand toch voet bij stuk houdt en de eigen grenzen bewaakt, dan zal de narcist nog verontwaardigder reageren, maar uiteindelijk zal de narcist de grenzen leren respecteren. Waarom? Omdat de consequentie die volgt op het overschrijden van grenzen vaak geen contact of minder controle betekent. Narcisten hebben erg veel behoefte aan aandacht, macht en controle en door contact te verminderen krijgen ze niet waar ze zoveel behoefte aan hebben. Een succesvolle oefening die het leven met een narcist vergemakkelijkt is de ‘contactmomenten grens’: De narcist mag de persoon in kwestie maar zoveel keer per week of per dag contacteren, anders volgt er een consequentie. Dit wordt mede gedeeld aan de narcist. Na het overschrijden van de grens volgt 1 waarschuwing (plus herhaling van de eigen grenzen). Als de narcist de grens wederom niet respecteert, dan volgt er een pauze van 2 weken waarin de persoon in kwestie geen contact heeft met de narcist. Als de narcist in de tussentijd toch contact opneemt met de narcist wordt de klok opnieuw gestart en zal vanaf dat moment pas over 2 weken weer contact worden opgenomen. Deze oefening is erg effectief en zal na een maand zeer waarschijnlijk al succes hebben.
 

Vraag jezelf af wat je kunt geven en nemen.

Leven met een narcist kan fysiek, emotioneel en mentaal uitputtend zijn, omdat de narcist je zowat leeg zuigt. Ze zijn erg goed in het spelen van vermoeiende mind games terwijl je je er vaak niet eens bewust van bent. Zij spelen deze mind games, omdat ze iets van je willen. En tegelijkertijd geldt voor jou ook dat je deze mind games moet spelen als jij iets van hen wilt. Dat houdt in dat je bij gesprekken van te voren moet bedenken wat je precies van de narcist wilt en hoe je dit kunt bereiken. En misschien nog wel belangrijker: hoe kun je de controle over het gesprek behouden? Dit laatste is belangrijk omdat je anders het risico loopt iets voor de narcist te doen in plaats van omgekeerd. Leven met een narcist vereist dus aardig wat energie zelfs als je niet in gesprek bent.
 
(Advertentie. Lees verder voor meer informatie.)

 

Geef jezelf de tijd om de volgende vragen te beantwoorden:

• Wat zoek ik in een vriendschap/relatie en is het realistisch om dit te verwachten van iemand met narcisme? Als je emotionele ondersteuning nodig hebt, iemand die je op kan vrolijken en om je geeft, dan is het waarschijnlijk geen goed idee om je in te laten met een narcist. Ben je daarentegen iemand die zich goed voelt als je een ander blij kunt maken, dan kun je altijd overwegen om op zoek te gaan naar een narcist.
• Wat wil ik delen met een narcist? Besef je dat alles dat je met een narcist deelt op een gegeven moment tegen je gebruikt kan/gaat worden, als de narcist hiervan kan profiteren. Want uiteindelijk denkt een narcist eerst aan zichzelf, zelfs wanneer het lijkt alsof hij om jou geeft.
• Wat zijn mijn grenzen? Narcisten kunnen erg charmant en overtuigend zijn en voor je het weet kunnen ze je dingen voor hun laten doen (die je liever niet had gedaan). Dus voor je in gesprek treedt met een narcist stel voor jezelf grenzen en houd je hier aan. Voor sommigen werkt het erg goed om van te voren de eigen grenzen nog eens te herhalen.
• Heb ik realistische verwachtingen? Kan ik van iemand met narcisme verwachten dat hij empathisch is wanneer ik mijn problemen met hem deel? Nee, niet echt. Is het dan dus realistisch om dit van een narcist te Verwachten? Waarschijnlijk niet. Hoge verwachtingen zorgen ervoor dat je eerder teleurgesteld raakt en dat is erg vermoeiend.

 

Zij kunnen niet alles bieden wat nodig is in een goede vriendschap.

Hoewel mensen met narcisme vriendelijk, charmant en grappig kunnen zijn, is het voor hen vaak lastig om te zien wat anderen nodig hebben. En zelfs als ze zich dat wel kunnen voorstellen, dan vraagt de narcist zich toch af hoe hij hier eventueel beter van kan worden. Mocht iemand toch op de emotionele steun van een narcist rekenen, dan kan diegene er vanuit gaan dat dit uiteindelijk tegen zich gebruikt wordt of dat er iets tegenover moet staan. Leven met een narcist is gewoonweg erg vermoeiend, zeker als de verwachtingen te hoog gespannen zijn. Daarom is het verstandig om te bepalen wat de narcistische persoon jou kan bieden. Als de narcist niet kan bieden wat jij nodig hebt, dan is het beter om daar niet op te rekenen en om op zoek te gaan naar iemand die dit wel kan bieden. LET OP: de narcist kan erg vriendelijk en geïnteresseerd overkomen, waardoor je als persoon kan gaan twijfelen (zou hij/zij dan veranderd zijn?). Ga er maar vanuit dat dit niet het geval is. Sterker nog, het is aannemelijk dat de narcist informatie aan het verzamelen is tegen jou of een ander. Oprechte interesse van de narcist in een ander is erg zeldzaam als het al voor komt.
Voor de romantische partner van de narcist kan het erg frustrerend zijn om te (emotionele) behoeften vervuld te zien worden; zo nu en dan kan de narcist super geïnteresseerd, romantisch en attent zijn (vaak na een hevige ruzie; hetgeen veelal voor hoop zorgt), maar dit stopt weer na een paar dagen om de ingewonnen kennis vervolgens weer tegen de romantische partner te gebruiken. Narcisten zijn erg goed in het uitbuiten van andermans kwetsbaarheden. Met andere woorden, het is erg belangrijk om jezelf te beschermen tegen de narcist. Dit geeft de narcist minder ammunitie om tegen je te gebruiken.
De realisatie dat de narcist je niet kan bieden wat je nodig hebt, kan ervoor zorgen dat de interactie tussen jullie beide verandert. Deze verandering in contact/vriendschap is verraderlijk, omdat de narcist dit als kwetsend kan opvangen en je zo kan gaan zien als een vijand. In het plaatje hier rechts of hierboven hebben we geïllustreerd hoe een vriend ineens een vijand kan worden. Leven met een narcist als vriend kan erg tijdrovend en uitputtend zijn. Het moment dat de narcist zich gepasseerd voelt, kan deze zich tegen je keren, ruzie gaan zoeken of gaan negeren. Uiteindelijk kunnen narcisten je ook gewoon weer vervangen (let wel: de haat/woede jegens jou zal nooit helemaal wegebben).
 

Ga niet mee in hun mind games.

Leven met een narcist wordt een stuk gemakkelijker als je niet in hun mind games mee gaat. Waarom? Omdat je uiteindelijk zult merken dat je iets voor de narcist gaat doen terwijl je er helemaal geen zin in hebt, of omdat je dingen zegt die niet wilde zeggen. Daarbij komt ook nog eens dat een narcist geniet van mind games, omdat hij dan de controle over de situatie houdt. Controle over de situatie houden vinden ze er fijn, omdat het ze een gevoel van macht geeft en ze zich superieur voelen. Raken ze de controle kwijt, dan veranderen ze gauw van tactiek (denk aan: veranderen van onderwerp of in de slachtofferrol kruipen) om toch weer de overhand in de discussie te krijgen. Als het ze uiteindelijk toch niet lukt om de overhand in de discussie te krijgen/behouden, wees dan niet verrast als ze een woede-aanval krijgen (schreeuwen, gillen, gooien met spullen, schelden enzovoorts). Waarom krijgen ze een woede-aanval? Waarschijnlijk komt dit door het niet kunnen omgaan met de frustratie die zij ervaren als ze de touwtjes niet meer in handen hebben. Een tirade is niet iets waar iemand op zit te wachten. Dus wat kun je hier het beste aan doen? Het beste is om deze mind games vroegtijdig te herkennen en er niet in mee te gaan. Op het moment dat je de mind games herkent, kun je dit benoemen tijdens het gesprek. De narcist zal dit waarschijnlijk ontkennen en proberen om jou ergens de schuld van te geven. Toch heeft deze strategie zin, omdat de narcist zich betrap voelt en dat maakt hem kwetsbaar.
Kwetsbaar zijn vinden narcisten niet leuk en het is erg aannemelijk dat de narcist die specifieke manipulatie techniek niet meer toepast. Een andere effectieve strategie is om te vragen om bedenktijd (in geval van een discussie of een te nemen beslissing). De bedenktijd maakt de door hun toepaste manipulatie techniek minder effectief en het geef jou tijd om alles op een rijtje te zetten. Zorg er in ieder geval voor dat de keuze die je maakt niets te maken heeft met wat zij willen, maar met wat jij wilt. Een eventuele woedende reactie (of huilbui) is tevens manipulatie en hierdoor toegeven versterkt dit gedrag voor de volgende keer alleen maar meer. Hier zijn een aantal voorbeelden van de mind games die narcisten spelen met bijhorende tips om hiermee om te gaan.

• Veranderen van onderwerp

  Op het moment dat je een discussie aan het winnen bent, of de bovenhand in de discussie hebt, zal de narcist waarschijnlijk proberen van onderwerp te veranderen zodat hij weer de overhand heeft. Je zult dan merken dat jij je ineens weer aan het verdedigen bent. Een goede manier om hiermee om te gaan is door dit te benoemen: “Jan, ik begrijp dat je daarover wilt praten, maar we zijn nog niet klaar met het andere onderwerp. We kunnen dit nieuwe onderwerp bespreken nadat we klaar zijn met het huidige onderwerp”. Op deze manier geef je aan dat je luistert naar hem en geef je aan dat hij een goed punt heeft. Tegelijkertijd stuur je het gesprek weer terug naar het originele onderwerp.

 
(Advertentie. Lees verder voor meer informatie.)



 

• Veranderen van onderwerp

  Het moment dat er sprake is van een ruzie of hevige discussie waarin jij de overhand hebt, zal de narcist de discussie een andere kant op willen sturen. Vaak sturen ze de discussie zo dat zij weer de bovenhand in de discussie hebben. Een goede manier om je hier tegen te wapenen is door aan te geven dat het nieuwe onderwerp voor later is en dat het huidige punt nog even besproken moet worden. Bijvoorbeeld: “Donald, ik begrijp dat je graag over het bouwen van een muur wil praten, maar we zijn nog niet klaar met het huidige onderwerp. We kunnen praten over de muur als we hiermee klaar zijn”. Op deze manier laat je weten dat je de narcist gehoord hebt en valideer je hun ingebrachte punt, terwijl je ook weer terugkomt op het originele punt. Blijf dit herhalen!

• De schuld krijgen

  Door jou de schuld te geven, zorgt de narcist ervoor dat hij weer de controle heeft. Deze aanpak kan ervoor zorgen dat jij je de hele tijd in de verdediging gedrukt voelt en dat maakt je kwetsbaar. Het is, zeker in relaties, een erg krachtig spelletje. Vaak gaan mensen dan hetzelfde terug doen, maar hiermee schiet je je doel voorbij (en geef je de narcist wat hij wilt). Het is verstandiger om probleemoplossend te werk te gaan. Als de narcist jou ergens van beschuldigd dan kun je dit (als het waar is) best aannemen, maar sta er niet te lang bij stil. Ga direct op zoek naar de oplossing van het probleem. Op deze manier kan de narcist niet doorgaan met dit spelletje, en laat je zien dat je niet kwetsbaar bent. NOOT: sommige narcisten worden erg boos als je schuld bekend, omdat zij zich hierdoor gesterkt voelen in het recht om jou te straffen. Als dit het geval is, dan is het erg belangrijk om nooit fouten toe te geven.

• Projectie

  Leven met een narcist kan erg frustrerend zijn om narcisten erg hypocriet kunnen zijn. Zij kunnen jou beschuldigen of bekritiseren van dingen die zij zelf (ook) doen. Ze gebruiken projectie om zo de aandacht weer van hen af te leiden. En op het moment dat jij hierop reageert, hebben zij precies wat ze willen: (1) zij krijgen weer de overhand in de discussie, en (2) de focus ligt op jou. Dus wat kun je hieraan doen? Sommige mensen zeggen dat je het beste weg kunt lopen en soms is dit een verstandige keuze. Soms is het beter om dezelfde tactiek te gebruiken als bij Veranderen van onderwerp. Op deze manier blijft de focus op hun gericht.

• In de slachtofferrol kruipen

  Ondanks het feit dat ze denken dat ze perfect zijn, vinden ze het soms leuk om in de slachtofferrol te kruipen. Wanneer? Wanneer jij boos op hun bent, of wanneer je kritiek op ze hebt. Bijvoorbeeld, als je boos bent, omdat ze zich niet aan de afspraak gehouden hebben, dan kunnen ze “van slag raken” door jouw reactie en proberen ze je daarover schuldig te laten voelen. Waarom doen ze dat? Het is een manier om de aandacht weer van zich af te leiden, en uiteraard om de controle over de situatie terug te krijgen. De beste manier om te reageren is door hun spelletje te negeren en je blijven richten op datgene dat de narcist gedaan heeft. Hierdoor krijg je nog meer theater te zien van de narcist, maar het zal uiteindelijk stoppen zodra je je eigen grenzen aangeeft.
  Het kan ook zijn dat de narcist simpelweg wat aandacht nodig heeft. Veelvoorkomende momenten waarop een narcist meer aandacht nodig heeft zijn: vlak nadat iemand anders de aandacht heeft gekregen of een dag nadat ze zich uitgesloofd hebben voor visite. Als dit het geval is, dan is het gemakkelijker om ze de aandacht te geven die ze dan even nodig hebben, zodat ze zich weer beter voelen.

• Gas-lighting

  Leven met een narcist betekent dat je altijd op je hoede moet zijn, omdat ze vaak gebruik maken van de gas-lighting techniek. De gas-lighting techniek houdt in dat iemand bewust informatie achterhoudt en hiervoor in de plaats leugens verteld. Op deze manier krijg jij een vertekend beeld van de situatie. Narcisten gebruiken deze techniek om ervoor te zorgen dat je aan hun kant staat, en zodat zij de controle over de situatie behouden. Wat kun je hieraan doen? Het beste is om niet blindelings te vertrouwen op de informatie van de narcist. Probeer altijd meerdere kanten van het verhaal te horen. En besef je dat de narcist je graag om de tuin leidt.

• Onderbreken

  Door iemand in een discussie te onderbreken, of door harder te gaan praten, behoud of herwin je de controle over de situatie. Door iemand toe te staan je te laten onderbreken of tegen je te laten schreeuwen, geef je toe dat je het onderspit aan de delven bent in de discussie. Daarbij is het ook nog eens lastig om je punt duidelijk te maken als je telkens onderbroken wordt (jouw argument verliest daardoor kracht). Hoewel het lastig is, omdat het best ingewikkeld is om met iemand te discussiëren die dit soort technieken gebruikt, is het het beste om voor jezelf op te komen. Geef aan dat je niet onder de indruk bent van hun geschreeuw. En geef aan dat zij aan de beurt zijn zodra jij je punt duidelijk hebt gemaakt. Ga niet in op hun onderbrekingen, want dat is exact wat ze willen (ze proberen wederom de controle te herwinnen en de aandacht te verleggen).

• Iemand negeren

  Het vermijden van bepaalde onderwerpen en het behouden van de controle in de relatie zijn twee belangrijke doelen voor de narcist. Iemand negeren is een effectieve manier om dit voor elkaar te krijgen. Daarbij komt ook nog eens dat jij je schuldig gaat voelen en je de neiging krijgt om het goed te maken. Een oplossing is tweeledig: enerzijds is het fijn om dit spelletje van ze snel te beëindigen, zodat ze je niet lang kunnen kwellen. Anderzijds kun je de situatie geheel negeren en ze daardoor laten merken dat je ongevoelig bent voor deze aanpak. Dat wil zeggen dat het eerste dat je doet is terugkomen op het onderwerp dat zo graag vermeden wordt door de narcist. Wees je wel bewust van de mogelijkheid dat de narcist zich weer als een slachtoffer gedraagt. Je mag best hun gevoelens erkennen, maar blijf er niet te lang bij stil staan.

• Gebruiken van ingewikkelde zinnen

  Veel narcisten gebruiken lange en complexe zinnen om eenvoudige vragen te beantwoorden tijdens discussies. Zij vinden het leuk om lastige woorden te gebruiken om (1) zo te laten zien dat ze intelligenter of beter zijn dan de ander. Ook kan het een manier zijn om (2) verwarring te zaaien, (3) ver van het initiële onderwerp af te geraken of (4) om je het ergens mee eens te laten zijn, zodat dit weer tegen je gebruikt kan worden. Daarom is het belangrijk om ze te onderbreken en om ze te vragen kort antwoord te geven op de vraag.

 

Probeer de narcist niet voor je te winnen.

De narcist voor je winnen is niet echt een realistisch doel, omdat zij alleen maar om zichzelf geven. Dus het moment dat een narcist je graag mag, dan is dat waarschijnlijk omdat jij zijn ego streelt, of omdat hij jou kan uitbuiten/gebruiken. Op het moment dat hij iemand vindt die hij beter kan gebruiken dan jij, dan laat hij je links liggen. Met andere woorden: behoud een veilige afstand tot de narcist. Laat hem niet in je hoofd kruipen.
 

Ga niet tegen de narcist in.

Door tegen de narcist in te gaan, kun je zijn vijand worden. Een narcist geniet van het treiteren, kleineren, vernederen en belachelijk maken van anderen. Het is wederom een manier om je in bedwang te houden. Hij zal het niet laten om je met de grond gelijk te maken als hij ertoe de mogelijkheid krijgt. Laat ze hun ideeën en wensen maar hebben, probeer er geen oordeel over te hebben en behoud een goede afstand (laat je niet in met hun ideeën of wensen). Dit lijkt in tegenspraak met de eerder genoemde mind games, omdat je daar toch echt tegen ze in gaat. Bij de mind games gaat het vooral om strikte regels hanteren, je grenzen afbakenen en betreft voornamelijk de korte termijn. De wensen en fantasieën van een narcist zijn lange termijn. Ze kunnen zich er lang in vastbijten en zullen iedereen die tegen hen is zien als een vijand.
 

Leven met een narcist – Literatuur

• [1] The handbook of Narcissism and Narcissistic Personality Disorder. Theoretical Approaches, Empirical Findings, and Treatment. W. Keith Cambell & Joshua D. Miller, 2011.
• [2] Pincus, A. L., Ansell, E. B., Pimentel, C. A., Cain, N. M., Wright, A. G., & Levy, K. N. (2009). Initial construction and validation of the Pathological Narcissism Inventory. Psychological assessment, 21, 365.
• [3] Russ, E., Shedler, J., Bradley, R., & Westen, D. (2008). Refining the construct of narcissistic personality disorder: Diagnostic criteria and subtypes. American Journal of Psychiatry, 165, 1473-1481.