Wat zijn de oorzaken van narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS)?

Oorzaken van narcistische persoonlijkheidsstoornis. Oorzaken van NPD: genetica, neurobiologie, ervaringen in de vroege kindertijd, culturele aspecten en sociale media.

NPD Causes -infographic.

Narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) is een complexe psychische aandoening die wordt gekenmerkt door grootheidswaan, een behoefte aan bewondering en een gebrek aan empathie. Hoewel de exacte oorzaken van narcistische persoonlijkheidsstoornis nog worden onderzocht, hebben onderzoekers verschillende factoren geïdentificeerd die hieraan bijdragen, waaronder genetische, neurobiologische, omgevings- en psychologische invloeden. Dit artikel onderzoekt de oorsprong van NPS door verschillende theorieën en empirische bevindingen te analyseren.

Het begrijpen van de oorzaken van narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) is essentieel voor effectieve preventie, diagnose en behandeling. Door de genetische, omgevings- en psychologische factoren die bijdragen aan NPS te identificeren, kunnen professionals in de geestelijke gezondheidszorg gerichtere therapeutische benaderingen ontwikkelen. Vroege interventie wordt mogelijk wanneer risicofactoren zoals jeugdtrauma, disfunctioneel ouderschap of aangeboren temperamentseigenschappen worden herkend. Bovendien helpt het begrijpen van de oorzaken van NPS om stigma te verminderen en empathie te bevorderen, in plaats van oordeel. Deze kennis draagt ook bij aan gezondere relaties en sociale structuren door het bewustzijn van narcistische gedragingen en hun onderliggende kwetsbaarheden te vergroten.

 


 

Voor meer relevante informatie, ga naar:

 


 

Bij Barends Psychology Practice wordt narcisme behandeld en wordt ook behandeling aangeboden aan slachtoffers van narcisme. Meld je hier aan om een gratis introductiesessie te boeken.

 

Oorzaken van narcistische persoonlijkheidsstoornis – Genetische en neurobiologische factoren

Een genetische aanleg speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van NPS. Studies suggereren dat narcistische trekken erfelijk kunnen zijn, waarbij genetische factoren invloed hebben op persoonlijkheidsstructuren en emotieregulatie [1]. Onderzoek heeft specifieke neurobiologische correlaties van NPS geïdentificeerd, met name in hersengebieden die verband houden met empathie en zelfperceptie. Disfunctie in de prefrontale cortex en het limbisch systeem, met name de amygdala, kan bijdragen aan emotieregulatieproblemen en een overdreven gevoel van eigenwaarde [2].

Voorbeelden:

  • Iemand met een genetische aanleg kan een verhoogde gevoeligheid voor kritiek vertonen, wat leidt tot defensief of arrogant gedrag op de werkvloer.
  • In persoonlijke relaties kunnen ze een constante behoefte aan bewondering en bevestiging tonen, wat voortkomt uit een onderliggende kwetsbaarheid.

 

Neurobiologische factoren

Daarnaast zijn er bij mensen met NPS afwijkingen waargenomen in het spiegneuronsysteem, dat verantwoordelijk is voor het begrijpen en spiegelen van de emoties van anderen. Deze disfunctie kan het uitgesproken gebrek aan empathie verklaren dat kenmerkend is voor de stoornis [3]. Bovendien zijn onevenwichtigheden in neurotransmitters, met name serotonine en dopamine, in verband gebracht met narcistische trekken. Een verhoogde dopamineactiviteit wordt geassocieerd met beloningsgericht gedrag en grootheidswaan, wat narcistische neigingen verder kan versterken [4].

Voorbeelden:

  • Op het werk kan iemand met NPS moeite hebben om de perspectieven van collega’s te begrijpen of te waarderen, wat leidt tot een gebrek aan samenwerking of het negeren van teaminspanningen.
  • Sociaal gezien kunnen ze sociale signalen verkeerd interpreteren en neutrale interacties als afwijzing ervaren, wat kan leiden tot gevoelens van paranoia of onterechte vijandigheid.

Met andere woorden: Tweelingstudies tonen aan dat eeneiige tweelingen meer NPS-trekken vertonen dan twee-eiige tweelingen. Daarnaast wordt een verminderd volume grijze stof in de prefrontale cortex, wat wordt waargenomen bij mensen met NPS, geassocieerd met verminderde zelfregulatie en empathie – beide veelvoorkomende symptomen van narcistische persoonlijkheidsstoornis.

 

Oorzaken van narcistische persoonlijkheidsstoornis – Ervaringen in de vroege kindertijd en omgevingsinvloeden

Jeugdervaringen spelen een cruciale rol bij de ontwikkeling van persoonlijkheidsstoornissen, waaronder NPS. Ontwikkelingspsychologen benadrukken de impact van vroege gehechtheidspatronen en opvoedingsstijlen. Mensen met NPS rapporteren vaak een geschiedenis van inconsistente, verwaarlozende of juist overdreven toegeeflijke opvoeding [5].

Overwaardering door ouders—waarbij een kind overdreven wordt geprezen en wordt doen geloven dat het superieur is—kan bijdragen aan de ontwikkeling van grootheidsnarcisme. Omgekeerd kan emotionele verwaarlozing of buitensporige kritiek leiden tot kwetsbaar narcisme, waarbij iemand schommelt tussen gevoelens van superioriteit en diepgewortelde onzekerheid [6].

Het psychodynamische perspectief suggereert dat NPS ontstaat als een verdedigingsmechanisme tegen diepgewortelde gevoelens van ontoereikendheid. Sommige mensen ontwikkelen narcistische trekken om om te gaan met vroege emotionele wonden en om een beschermend zelfbeeld op te bouwen [7]. Bovendien kan blootstelling aan trauma in de kindertijd, zoals emotioneel misbruik of inconsistente ouderlijke zorg, bijdragen aan een buitensporige behoefte aan externe bevestiging en controle over anderen [8].

Voorbeelden:

  • Iemand die overdreven geprezen werd, kan een opgeblazen gevoel van eigenwaarde ontwikkelen, waardoor hij of zij gesprekken domineert of speciale behandeling verwacht in sociale situaties.
  • Daarentegen kunnen degenen die verwaarlozing hebben ervaren, voortdurend bevestiging zoeken in romantische relaties, waarbij ze zich vastklampen aan hun partner of manipulatief gedrag vertonen om aandacht te krijgen.
  • Mensen die zijn opgevoed in een te toegeeflijke omgeving, kunnen op het werk een gevoel van recht hebben en promoties verwachten zonder dat daar verdiensten tegenover staan.
  • In hun persoonlijke leven kunnen ze overdreven boos reageren wanneer hun wensen niet worden vervuld, een gedrag dat bekend staat als narcistische woede.

Met andere woorden:

  • Vroege kindertijd: Kinderen die buitensporige lof en bewondering ontvangen zonder realistische feedback, kunnen een opgeblazen zelfbeeld ontwikkelen, wat bijdraagt aan narcistische trekken. Omgekeerd kan ernstige verwaarlozing of emotioneel misbruik in de kindertijd leiden tot de ontwikkeling van narcistische verdedigingsmechanismen.
  • Omgevingsinvloeden: Opvoedingsstijlen spelen een grote rol; overmatig toegeeflijke of permissieve opvoeding kan een gevoel van rechtvaardiging bevorderen, terwijl strenge of autoritaire opvoeding kan leiden tot een laag zelfbeeld en compenserende narcistische gedragingen.

 

De rol van sociale en culturele factoren

Moderne maatschappelijke trends spelen ook een rol in de toenemende prevalentie van narcistische trekken. Vooral westerse culturen leggen de nadruk op individualisme, prestatie en sociale vergelijking, wat narcistisch gedrag kan versterken [9]. Sociale media spelen een cruciale rol bij het verergeren van narcistische neigingen door een platform te bieden voor constante zelfpromotie en het zoeken naar bevestiging [10].

Onderzoekers [11] stellen een dynamisch zelfregulerend verwerkingsmodel voor, waarin narcisten voortdurend externe bevestiging zoeken om hun zelfbeeld te behouden. In de hedendaagse samenleving, waar imago en succes vaak belangrijker worden geacht dan authenticiteit en emotionele verbondenheid, vinden mensen met een aanleg voor narcisme tal van mogelijkheden om hun trekken te versterken en te vergroten.

Met andere woorden:

  • Sociale factoren: Contact met leeftijdsgenoten die status en uiterlijk prioriteren, kan narcistisch gedrag en houdingen versterken. Bovendien kan overmatig gebruik van sociale mediaplatforms die de nadruk leggen op zelfpromotie en validatie narcistische neigingen verergeren.
    In romantische relaties kan een narcistisch persoon zich bezighouden met “future-faking” door grootse beloften over de toekomst te maken om de emoties van hun partner te manipuleren en controle te behouden.
    Sociaal gezien kunnen ze een constante behoefte aan bevestiging vertonen, vaak gesprekken domineren en bewondering zoeken bij anderen.

  • Culturele factoren: Samenlevingen die individualisme en materieel succes benadrukken, kunnen onbedoeld narcistische trekken aanmoedigen. Culturele waarden die rijkdom, status en uiterlijk prioriteren, kunnen gedrag stimuleren dat in lijn ligt met narcisme, omdat mensen proberen aan deze maatschappelijke normen te voldoen.
    In maatschappijen die persoonlijke prestaties hoog waarderen, kan iemand met NPS zich bezighouden met meedogenloze competitie op het werk en collega’s ondermijnen om hun status te verhogen. Sociaal kunnen ze materiële bezittingen of statussymbolen tentoonstellen om superioriteit te bevestigen, in overeenstemming met culturele waarden die succes gelijkstellen aan eigenwaarde.

 

Psychologische theorieën over de ontwikkeling van NPS

Verschillende psychologische theorieën geven inzicht in de oorzaken van NPS. Het cognitief-gedragstherapeutische model suggereert dat verstoorde denkpatronen en onaangepaste overtuigingen bijdragen aan narcistisch gedrag [1]. Deze personen ontwikkelen vaak cognitieve schema’s die gericht zijn op rechtvaardigheidsgevoel, superioriteit en externe bevestiging, wat leidt tot interpersoonlijke moeilijkheden en emotionele instabiliteit [12].

De hechtingstheorie verklaart verder het verband tussen vroege relaties en narcisme. Onveilige hechtingsstijlen—met name vermijdende hechting—worden in verband gebracht met NPS. Personen met een vermijdende hechtingsstijl hebben vaak moeite met intimiteit en emotionele kwetsbaarheid en compenseren dit met een groots zelfbeeld [13].

Psychoanalytische perspectieven, oorspronkelijk geïntroduceerd door Freud en later uitgebreid door Kohut en Kernberg, suggereren dat narcisme voortkomt uit onopgeloste conflicten uit de kindertijd en moeilijkheden in de ontwikkeling van het ego. Kohuts zelfpsychologische theorie stelt dat NPS ontstaat door een falen in de ontwikkeling van een samenhangend zelf, als gevolg van een gebrek aan empathische afstemming door verzorgers [7]. Kernberg daarentegen beschrijft NPS als een pathologische uitbreiding van normale narcistische ontwikkeling, waarbij grootheidswaan dient als verdediging tegen diepgewortelde angsten voor verlating en minderwaardigheid [3].

 

Conclusie

Narcistische persoonlijkheidsstoornis is een complexe aandoening met oorsprongen in genetische, neurobiologische, omgevings-, sociale en psychologische factoren. Onderzoek suggereert dat een combinatie van genetische aanleg, vroege jeugdervaringen, culturele invloeden en cognitieve vertekeningen bijdraagt aan de ontwikkeling ervan. Het begrijpen van deze onderliggende oorzaken is essentieel voor het ontwikkelen van effectieve therapeutische benaderingen en interventies voor mensen met NPS. Voortdurend onderzoek blijft de complexiteit van deze stoornis blootleggen, wat de noodzaak benadrukt van een genuanceerde en multidimensionale benadering van diagnose en behandeling.

 
 

Literatuur

  • [1] Ngwu, D. C., Kerna, N. A., Carsrud, N. D. V., Holets, H. M., Chawla, S., Flores, J. V., … & Jomsky, B. M. (2024). Narcissistic Personality Disorder: Understanding the Origins and Causes, Consequences, Coping Mechanisms, and Therapeutic Approaches. EC Psychology and Psychiatry, 13, 01-21.
  • [2] Deng, F., Ding, L., & Liao, C. C. (2021, December). An overview of narcissistic personality disorder. In 2021 4th International Conference on Humanities Education and Social Sciences (ICHESS 2021) (pp. 1605-1610). Atlantis Press.
  • [3] Weinberg, I., & Ronningstam, E. (2022). Narcissistic personality disorder: Progress in understanding and treatment. Focus, 20(4), 368-377.

  • [4] Miller, J. D., Campbell, W. K., & Pilkonis, P. A. (2007). Narcissistic personality disorder: Relations with distress and functional impairment. Comprehensive psychiatry, 48(2), 170-177.

  • [5] Yakeley, J. (2018). Current understanding of narcissism and narcissistic personality disorder. BJPsych advances, 24(5), 305-315.

  • [6] Köse, S. S., & Erbaş, O. (2020). Personality disorders diagnosis, causes, and treatments. Demiroglu Science University Florence Nightingale Journal of Transplantation, 5(2), 022-031.


    •  

    Narcistische Persoonlijkheidsstoornis oorzaken – Meer Literatuur

  • [7] Pincus, A. L., & Lukowitsky, M. R. (2010). Pathological narcissism and narcissistic personality disorder. Annual review of clinical psychology, 6, 421-446.
  • [8] Russ, E., Shedler, J., Bradley, R., & Westen, D. (2008). Refining the construct of narcissistic personality disorder: Diagnostic criteria and subtypes. American Journal of Psychiatry, 165, 1473-1481.
  • [9] Jacobs, K. A. (2022). The concept of Narcissistic Personality Disorder–Three levels of analysis for interdisciplinary integration. Frontiers in Psychiatry, 13, 989171.

  • [10] Lukowitsky, M. R., Roberts, N. R., Lehner, A. N., Pincus, A. L., & Conroy, D. E. (2007). Differentiating forms of narcissism by achievement-related motives and interpersonal problems. In annual meeting of the Society for Interpersonal Theory and Research, Madison, WI.
  • [11] Morf, C. C., & Rhodewalt, F. (2001). Unraveling the paradoxes of narcissism: A dynamic self-regulatory processing model. Psychological inquiry, 12, 177-196.

  • [12] Judge, T. A., Erez, A., & Bono, J. E. (1998). The power of being positive: The relation between positive self-concept and job performance. Human performance, 11(2-3), 167-187.
  • [13] Hall, N. C., Jackson Gradt, S. E., Goetz, T., & Musu-Gillette, L. E. (2011). Attributional retraining, self-esteem, and the job interview: Benefits and risks for college student employment. The Journal of Experimental Education, 79(3), 318-339.