Wat is Borderline persoonlijkheidsstoornis?

Borderline persoonlijkheidsstoornis symptomen.

Borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een complexe en vaak verkeerd begrepen psychische aandoening die wordt gekenmerkt door intense emotionele instabiliteit, impulsief gedrag, een vertekend zelfbeeld en een chronische angst om in de steek gelaten te worden. Mensen met BPS hebben vaak moeite om hun emoties te reguleren en vinden het lastig om stabiele relaties te onderhouden. Deze uitdagingen kunnen leiden tot terugkerende patronen van hevige stemmingswisselingen, emotionele uitbarstingen en instabiele interpersoonlijke relaties.

Belangrijke feiten over BPS

BPS treft naar schatting tussen de 1,6% en 5,9% van de algemene bevolking.
De diagnose wordt vaker bij vrouwen gesteld, hoewel recent onderzoek suggereert dat BPS even vaak bij mannen voorkomt, maar bij hen vaker ongediagnosticeerd blijft.
BPS ontwikkelt zich meestal in de vroege volwassenheid en wordt vaak in verband gebracht met traumatische ervaringen in de jeugd, zoals verwaarlozing, mishandeling of een instabiele opvoedingssituatie.
Veel mensen met BPS kampen ook met andere psychische stoornissen, zoals depressie, PTSS, angststoornissen, eetstoornissen of middelenmisbruik.

Mensen met BPS doen vaak alles om (werkelijke of ingebeelde) verlating te voorkomen. Deze angst voor afwijzing kan leiden tot emotioneel intense of zelfs zelfdestructieve gedragingen, zoals ruzie zoeken, dreigen met zelfbeschadiging of paniekerige pogingen doen om iemand te laten blijven. Ironisch genoeg drijven deze gedragingen anderen juist weg, wat de diepgewortelde angst om alleen te zijn versterkt. Dit patroon kan uitgroeien tot een pijnlijke en zichzelf in stand houdende cyclus.

Veelvoorkomende symptomen van BPS zijn intense en instabiele relaties, een wisselend zelfbeeld, impulsief of roekeloos gedrag, emotionele instabiliteit, chronische gevoelens van leegte en ongepaste of slecht beheersbare woede. Ook kunnen mensen tijdelijk last hebben van stressgerelateerde paranoïde gedachten of dissociatieve symptomen. Deze symptomen kunnen leiden tot ernstige emotionele pijn en beperkingen in het dagelijks functioneren.

Uitleg van symptomen bij Borderline persoonlijkheidsstoornis

https://youtu.be/GAYRz1X33_s

Is er hoop voor mensen met BPS?

Ja, absoluut. Hoewel BPS ingrijpend kan zijn, bestaan er effectieve behandelmethoden. Dialectische gedragstherapie (DGT) en schematherapie zijn twee wetenschappelijk onderbouwde behandelvormen die aantoonbare positieve resultaten opleveren bij mensen met BPS. Met de juiste therapeutische ondersteuning kunnen velen grote vooruitgang boeken in hoe ze met emoties omgaan, relaties opbouwen en naar zichzelf kijken.

Bij Barends Psychology Practice wordt borderline persoonlijkheidsstoornis behandeld. Meld je hier aan om een eerste gratis online sessie in te plannen.

Ga naar:

Wat zijn de symptomen en kenmerken van Borderline persoonlijkheidsstoornis?

Borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) is een van de meest voorkomende én meest onderzochte persoonlijkheidsstoornissen. Ze heeft een grote invloed op hoe iemand zichzelf ziet, zich tot anderen verhoudt en met emoties omgaat. De symptomen beginnen vaak in de adolescentie of vroege volwassenheid en worden regelmatig in verband gebracht met traumatische of invaliderende ervaringen in de vroege jeugd.

Mensen met BPS ervaren emotionele pijn vaak dieper en langduriger dan anderen. Ze kunnen heftig reageren op alledaagse gebeurtenissen of neutrale opmerkingen interpreteren als afwijzing of kritiek. Deze gevoeligheid maakt het lastig om stabiele en vertrouwensvolle relaties aan te gaan en te behouden—of het nu gaat om partners, vrienden of familie.

Kernsymptomen zijn onder andere:

Een intense angst om verlaten te worden, al dan niet op werkelijke gronden. Voorbeeld: Je raakt in paniek als je partner binnen een uur niet op je berichtje reageert. Je stuurt meerdere berichten na, beschuldigt hen van negeren, of trekt je plotseling terug om hen te “straffen”. Deze angst kan leiden tot constante onrust, waakzaamheid in relaties en paniekerige pogingen om afwijzing te voorkomen—zelfs als er helemaal geen afwijzing plaatsvindt.

Instabiele en intense relaties. Voorbeeld: Je idealiseert een nieuwe vriend of partner en denkt dat ze perfect zijn. Maar zodra ze je teleurstellen—bijvoorbeeld door een afspraak te vergeten—zie je hen ineens als gemeen of onbetrouwbaar. Relaties voelen als een emotionele achtbaan, met snelle omslagen tussen nabijheid en conflict. Dit jaagt mensen vaak weg, wat de verlatingservaring opnieuw bevestigt.

Identiteitsstoornissen. Voorbeeld: De ene dag weet je precies wie je bent en wat je wilt—je besluit bijvoorbeeld leraar te worden. Een paar dagen later laat je dat idee volledig los en voel je je verdwaald of nep. Deze instabiliteit in zelfbeeld maakt keuzes rond werk, vriendschappen of zelfs dagelijkse beslissingen verwarrend en overweldigend.
Impulsief gedrag. Voorbeeld: Je geeft geld uit dat je niet hebt, eet een hele voorraadkast leeg, rijdt roekeloos of hebt onbeschermde seks met vreemden—allemaal om emotionele pijn te dempen. Deze impulsieve daden leiden vaak tot spijt, schaamte en ernstige gevolgen, wat het zelfbeeld verder ondermijnt.

Intense of ongepaste woede. Voorbeeld: Je barst uit in woede als een vriend tien minuten te laat komt, schreeuwt of zegt kwetsende dingen waar je later spijt van hebt. Deze woede is vaak buiten proportie en kan relaties ernstig beschadigen, wat gevoelens van eenzaamheid en schuld versterkt.

Paranoïde gedachten of dissociatie onder stress. Voorbeeld: Na een conflict op het werk ben je ervan overtuigd dat collega’s tegen je samenspannen of achter je rug praten. Of je voelt je urenlang verdoofd of los van je lichaam. Deze stressgerelateerde symptomen zorgen voor verwarring en angst over wat echt is.

Chronisch gevoel van leegte, alsof niets vreugde of betekenis brengt. Voorbeeld: Je voelt je emotioneel vlak of afgestompt, zelfs tijdens activiteiten die eerder plezier gaven, zoals tijd doorbrengen met vrienden.

Suïcidaal gedrag of zelfbeschadiging. Voorbeeld: Na een ruzie of relatiebreuk snijd je jezelf, neem je een overdosis of stuur je berichten waarin je aangeeft dat anderen beter af zouden zijn zonder jou. Deze gedragingen zijn meestal noodkreten of pogingen om overweldigende emoties te reguleren, en niet bedoeld als manipulatie—maar ze kunnen wel beangstigend zijn voor anderen en gevaarlijk voor jezelf.

(Advertentie. Scroll naar beneden voor meer informatie.)

Hoe deze symptomen chaos veroorzaken in het dagelijks leven

De kernsymptomen van BPS overlappen vaak en versterken elkaar, wat leidt tot een vicieuze cirkel die bijna elk aspect van het dagelijks leven verstoort:

Werk wordt onvoorspelbaar, omdat emotionele instabiliteit en impulsiviteit het concentratievermogen, de relaties met collega’s en het omgaan met verantwoordelijkheden beïnvloeden.
Relaties zijn vaak instabiel en emotioneel intens, wat leidt tot frequente conflicten, breuken of sociale isolatie.
Het zelfbeeld schommelt sterk, waardoor je je onzeker voelt over wie je bent of waartoe je in staat bent.
Dagelijkse routines zijn moeilijk vol te houden, omdat stemmingswisselingen en impulsieve beslissingen de consistentie en het plannen verstoren.

Leven met BPS kan aanvoelen alsof je voortdurend reageert op emotionele crisissituaties, waardoor langetermijndoelen en stabiliteit onhaalbaar lijken. Maar met de juiste behandeling en ondersteuning kunnen deze patronen worden doorbroken, en kan het leven voorspelbaarder, veiliger en vervullender worden.

(Advertentie. Scroll naar beneden voor meer informatie.)

Behandelopties voor BPS

Hoewel BPS overweldigend kan aanvoelen, is effectieve behandeling beschikbaar. Bij Barends Psychology Practice benadrukken we dat mensen met BPS absoluut kunnen herstellen en een vervullend leven kunnen leiden. Twee van de meest onderbouwde behandelmethoden zijn Dialectische Gedragstherapie (DGT) en Schematherapie. DGT helpt mensen vaardigheden te ontwikkelen op het gebied van emotieregulatie, frustratietolerantie, mindfulness en interpersoonlijke effectiviteit. Schematherapie richt zich op het opsporen en helen van disfunctionele schema’s die voortkomen uit onvervulde emotionele behoeften in de vroege levensjaren.

Therapie voor BPS is meestal langdurig en vereist een sterke therapeutische relatie, maar onderzoek toont consequent aan dat de symptomen aanzienlijk kunnen verbeteren bij consistente behandeling. Veel mensen rapporteren een betere emotieregulatie, gezondere relaties en een positiever zelfbeeld na enkele maanden therapie.

Leven met BPS: uitdagingen en copingstrategieën

Leven met BPS betekent vaak omgaan met intense emotionele reacties en moeite hebben om balans te houden in het dagelijks leven. Deze emotionele ontregeling kan leiden tot impulsieve handelingen, zoals middelenmisbruik, eetbuien of roekeloos geld uitgeven. Hoewel deze gedragingen tijdelijk verlichting kunnen bieden, vergroten ze vaak de stress op de lange termijn. Mensen met BPS ervaren na zulke episodes vaak diepe schaamte en schuldgevoelens, wat de vicieuze cirkel versterkt.

Bij Barends Psychology Practice helpen we cliënten hun emotionele triggers te herkennen en destructieve copingstrategieën te vervangen door gezondere alternatieven. Emotieregulatie, zelfcompassie en het ontwikkelen van een stabiel identiteitsgevoel zijn cruciale doelen in het herstelproces.

Familieleden en naasten van iemand met BPS kunnen zich overweldigd, verward of emotioneel uitgeput voelen. Psycho-educatie, relatietherapie of gezinstherapie kunnen enorm helpen om de communicatie te verbeteren en misverstanden te verminderen. Begrijpen dat het gedrag voortkomt uit symptomen — en geen bewuste wreedheid is — is essentieel om iemand met BPS op een gezonde manier te ondersteunen.

Wanneer professionele hulp zoeken

Als je de symptomen van BPS herkent bij jezelf of een dierbare, is het belangrijk om contact op te nemen met een gekwalificeerde geestelijke gezondheidsprofessional. Een diagnose vereist een klinische beoordeling en een grondige evaluatie van de symptomen over een langere periode. Behandeling werkt het beste wanneer de persoon gemotiveerd is en wordt ondersteund door een stabiele therapeutische omgeving.

Bij Barends Psychology Practice bieden we zowel face-to-face als online therapie aan voor Borderline Persoonlijkheidsstoornis. Het eerste gesprek is kosteloos en geheel vrijblijvend. We zijn er om je te helpen de eerste stappen te zetten naar een stabieler en betekenisvoller leven.

Literatuur gebruikt voor dit artikel:

[1] Grant, B. F., et al., 2009. Prevalence, correlates, disability, and comorbidity of DSM-IV borderline personality disorder: results from the wave 2 national epidemiologic survey on alcohol and related conditions. J Clin Psychiatry, 69, 533-545.