Hoe kun jij jouw partner met PTSS helpen?
Het ervaren van een traumatische gebeurtenis komt vaker voor dan menigeen denkt. Een auto-ongeluk, beroofd worden, een natuurramp (overstroming of aardbeving), het verliezen van een geliefde of verkracht worden zijn allemaal voorbeelden van traumatische gebeurtenissen. Andere voorbeelden zijn gepest worden, verhuizen naar een andere stad of ander land, en ontslagen worden. Een natuurlijke reactie van het lichaam op het meemaken van een traumatische gebeurtenis is door het krijgen van posttraumatische stressstoornis klachten (PTSS symptomen). Slaapproblemen, stemmingswisselingen, herbelevingen en concentratieproblemen zijn allemaal voorbeelden van PTSS symptomen. Daarbij kan het ook zijn dat PTSS een negatief effect heeft op het sociale en professionele functioneren [1]. Bij de meerderheid van de mensen verdwijnen deze klachten binnen een paar weken na de traumatische gebeurtenis. Helaas is dit niet altijd het geval; bij sommige mensen verdwijnen deze PTSS symptomen niet vanzelf en ontwikkelen zij PTSS. PTSS hebben betekent voor velen dat ze te maken hebben met slaapproblemen, nachtmerries en concentratieproblemen. Daarnaast kan iemand met PTSS ook op ieder moment van de dag een herbeleving krijgen of getriggerd worden door iets. Herbelevingen en triggers worden vergezeld door gevoelens van angst, paniek, verdriet en/of woede. Het lijden onder PTSS stopt niet vanzelf en het gebruik maken van vermijdende copingvaardigheden verergert het lijden op de lange termijn. Meer informatie over vermijdende coping volgt verderop in het artikel. Voor degene die PTSS heeft raden wij aan om de volgende zelfhulp pagina te bezoeken voor tips en advies: omgaan met PTSS. Voor degene die een partner met PTSS heeft, raden wij aan deze pagina te blijven lezen om meer inzicht te krijgen in hetgeen jouw partner met PTSS dagelijks te verduren krijgt en voor tips en advies om het lijden van jouw partner te verminderen.
Een partner met PTSS hebben is een opgave, omdat zij erg onvoorspelbaar, buitenproportioneel en atypisch kunnen reageren. Ze kunnen je oneerlijk behandelen en soms ongeïnteresseerd of niet betrokken overkomen, maar het is belangrijk om je te realiseren dat dit niet persoonlijk is.
Maak nu een eerste, gratis afspraak. Meld je hier aan. (Afhankelijk van de zorgverzekeraar kunnen sommige behandelingen vergoed worden).
Voor meer informatie over PTSS:
Partner met PTSS – begrijpen waarom jouw partner reageert zoals ze doen
Tijdens alledaagse activiteiten kan het gebeuren dat iemand met PTSS buitenproportioneel of atypisch reageert. Voor iemand die niet getraumatiseerd is, kan het erg lastig zijn om te begrijpen dat iemand zo extreem reageert. Deze extreme reactie kan gemakkelijk leiden tot een discussie of ruzie, maar ook zorgen voor gevoelens van isolatie en de wens om zich sociaal terug te trekken bij de partner met PTSS.
Voor iemand met PTSS is het erg lastig om op een andere manier te reageren, omdat ze getriggerd worden door iets dat ze herinnert aan de traumatische gebeurtenis. Deze triggers kunnen extern (iets dat iemand zegt of doet; een bepaalde locatie of persoon) of intern (een herinnering, bepaald(e) geur, geluid, gevoel, smaak) zijn en dit is natuurlijk erg persoonlijk. Iedere herinnering aan de traumatische gebeurtenis kan PTSS symptomen opwekken, zoals herbelevingen, hartkloppingen, trillen, stemmingswisselingen, dissociatie en meer.
We hebben een afbeelding gemaakt (“PTSS triggers uitgelegd”) met daarop verschillende voorbeelden om te illustreren hoe een normale gebeurtenis voor PTSS klachten kan zorgen bij iemand met PTSS. Op deze afbeelding wordt in ieder voorbeeld telkens een verschillende traumatische gebeurtenis getriggerd.
Echter, een traumatische gebeurtenis kan ook op verschillende manieren getriggerd worden, zoals te zien is op de afbeelding (“Gevolgen van een traumatische gebeurtenis op het dagelijks leven”). Op deze afbeelding heeft de traumatische gebeurtenis gezorgd voor verlatingsangst, vertrouwensproblemen en een laag zelfbeeld. De voorbeelden triggeren telkens 1 van deze drie gevolgen en hebben een negatieve invloed op het leven van Sofie. Bijvoorbeeld dat Sofie opnieuw contact zoekt met haar vrienden of partner als deze niet reageren binnen een bepaalde tijd. Sofie is bang dat zij haar zullen verlaten. Haar partner of vrienden, daarentegen, zullen een bepaalde druk voelen om snel te reageren en kunnen hierdoor meer afstand willen nemen van Sofie, omdat ze dwingend over kan komen.
(Advertentie. Voor meer informatie, lees verder).
Een ander voorbeeld: Als haar partner kritiek op haar heeft wanneer Sofie haar grenzen aangeeft (een combinatie van twee situaties), dan is Sofie bang dat haar partner haar wil verlaten en heeft ze het gevoel dat ze ‘niet goed genoeg’ is – let op de parallel met de traumatische gebeurtenis. Om dit te voorkomen zal ze haar grenzen minder snel aangeven om zo kritiek te voorkomen.
Vaak is het zo dat mensen met PTSS zich niet bewust zijn van de eigen triggers en kunnen ze ook niet goed uitleggen waarom ze reageren zoals ze doen. Dit kan weer voor frustratie en irritatie zorgen bij de partner.
Partner met PTSS – tips en advies
Maak een lijst met triggers:
Een lijst met PTSS triggers maakt het gemakkelijker om te voorspellen hoe je partner met PTSS zal reageren op bepaalde situaties en wat jullie kunnen vermijden. Bijvoorbeeld het vermijden van oorlogsfilms als iemand getriggerd wordt door explosies en moord, of het direct terugbellen van zodat degene met PTSS zich niet afgewezen/verlaten voelt. Het is ook verstandig om op te schrijven hoe iemand zal reageren in bepaalde situaties, omdat dit ook weer helpt bij onverwachte situaties.
Steun je partner:
Door je partner met PTSS te steunen wanneer deze verdrietig of neerslachtig is, help je hem/haar over dat dode punt heen. Doordat mensen met PTSS over het algemeen vaker neerslachtig zijn en depressieve gedachten hebben, is het extra belangrijk dat de partner positief gestemd blijft. Vermijd negatieve reacties (vertellen dat het tijd is om verder te gaan met het leven; hun gevoelens bagatelliseren, bijvoorbeeld), omdat deze de PTSS klachten kunnen verergeren [2] net als negatieve religieuze coping: het gevoel gestraft te worden door God vanwege bepaalde zonden of gebrek aan spiritualiteit [3]. Negatieve religieuze coping zorgt ervoor dat mensen met PTSS zich nog slechter zullen voelen en vermindert de PTSS klachten niet.
Hier zijn een aantal manieren waarop sociale steun geboden kan worden aan je partner met PTSS. Op welke manier biedt jij sociale steun? Vul de poll in om jouw resultaat te kunnen vergelijken met dat van anderen.
Laden ...
Voorkom vermijdende coping:
Hoewel vermijdende coping lijkt te werken op de korte termijn, de PTSS klachten nemen op de lange termijn juist toe [4],[5],[6]. Hoewel de interne en externe herinneringen aan de traumatische gebeurtenis pijnlijk zijn, onthou dat deze vaak kort duren en uiteindelijk vanzelf weer over gaan. Probeer iedere dag, al is het maar voor eventjes, vermijdende coping te voorkomen bij je partner met PTSS, maar forceer dit niet. Teveel blootstelling aan herbelevingen, herinneringen, gedachten en gevoelens kan de PTSS klachten doen toenemen. Mocht er sprake zijn van erg veel herbelevingen, herinneringen, gedachten en gevoelens die te maken hebben met de PTSS, dan raden wij met klem aan om een PTSS behandeling te starten voor je partner met PTSS. Voor meer informatie over interne en externe herinneringen, ga naar: omgaan met PTSS.
(Advertentie. Voor meer informatie over PTSS, lees verder).
Motiveer hem/haar:
Motiveer je partner met PTSS door een gezond ritme aan te houden en door vrienden en familie te vragen om sociale steun. Een gezond ritme is belangrijk voor je partner met PTSS, omdat dit slaapproblemen en nachtmerries vermindert. Een gezond ritme vergroot de kans dat ze beter presteren op het werk, niet te laat komen of afspraken missen.
Hoe meer vrienden en familieleden er kunnen zijn voor iemand met PTSS, hoe beter. Als partner hoef jij niet de enige te zijn die hem of haar steun biedt; het is goed mogelijk dat je niet alle steun kan bieden die hij of zij nodig heeft. Iedere persoon heeft een net iets andere invalshoek en mening. Daarbij komt ook dat jij jezelf in de tussentijd emotioneel kunt opladen.
Cognitieve beoordeling:
In het algemeen hebben mensen met PTSS een iets negatievere kijk op het leven; er is vaker sprake van een negatieve stemming en het is erg lastig voor hen om door de dag te geraken. Het is dan ook geen verrassing dat mensen met PTSS sommige taken eerder etiketteren als problemen in plaats van uitdagingen. Het beoordelen van taken in termen van problemen gaat gepaard met meer negatieve emoties, gevoelens van hopeloosheid en stress [7].
Met cognitieve beoordeling wordt het anders etiketteren van de(zelfde) taak bedoelt; namelijk op een meer positieve manier. Door taken te zien als uitdagingen voelt iemand zich minder negatief, meer opgewekt, en heeft iemand meer controle over de situatie [7],[8]. Door jouw partner te helpen taken te gaan zien als uitdaging, heb je een positieve invloed op hun humeur, helemaal als ze de uitdaging met succes aangegaan zijn.
Literatuur
- [1] Karney, B. R., Ramchand, R., Osilla, K. C., Caldarone, L. B., & Burns, R. M. (2008). Predicting the immediate and long-term consequences of post-traumatic stress disorder, depression, and traumatic brain injury in veterans of Operation Enduring Freedom and Operation Iraqi Freedom. Invisible wounds of war, 119.
- [2] Ullman, S. E., Townsend, S. M., Filipas, H. H., & Starzynski, L. L. (2007). Structural models of the relations of assault severity, social support, avoidance coping, self-blame, and PTSD among sexual assault survivors. Psychology of Women Quarterly, 31, 23-37.
- [3] Feder, A., Ahmad, S., Lee, E. J., Morgan, J. E., Singh, R., Smith, B. W., … & Charney, D. S. (2013). Coping and PTSD symptoms in Pakistani earthquake survivors: Purpose in life, religious coping and social support. Journal of affective disorders, 147, 156-163.
- [4] Lawrence, J. W., & Fauerbach, J. A. (2003). Personality, coping, chronic stress, social support and PTSD symptoms among adult burn survivors: a path analysis. The Journal of burn care & rehabilitation, 24, 63-72.
- [5] Iverson, K. M., Litwack, S. D., Pineles, S. L., Suvak, M. K., Vaughn, R. A., & Resick, P. A. (2013). Predictors of intimate partner violence revictimization: The relative impact of distinct PTSD symptoms, dissociation, and coping strategies. Journal of traumatic stress, 26, 102-110.
- [6] Pineles, S. L., Mostoufi, S. M., Ready, C. B., Street, A. E., Griffin, M. G., & Resick, P. A. (2011). Trauma reactivity, avoidant coping, and PTSD symptoms: A moderating relationship? Journal of abnormal psychology, 120, 240.
- [7] Olff, M., Langeland, W., & Gersons, B. P. (2005). The psychobiology of PTSD: coping with trauma. Psychoneuroendocrinology, 30, 974-982.
- [8] Prati, G., & Pietrantoni, L. (2009). Optimism, social support, and coping strategies as factors contributing to posttraumatic growth: A meta-analysis. Journal of loss and trauma, 14, 364-388.